Hamilelik süreci öncesinden ya da başından itibaren yapılması önerilen birçok testi kapsamaktadır.
Testlerin tümü
keyifli bir gebelik yaşamanız ,
sorunsuz bir doğum yapmanız,
ve sağlıklı bir evlat sahibi olmanız içindir.
Biz hekimler sizlerle aynı tarafta , aynı takımdayız. Hedeflerimiz sizinkilerle aynı.
O nedenle gereksiz veya zararlı bir test istememiz önermemiz söz konusu olamaz.
Bu yazıda gebelik öncesi ya da gebelik başından itibaren yapılması gereken testler açıklanacaktır.
1999 yılından itibaren takip ettiğimiz binlerce aileden gelen sorular ışığında
endişelerinizi giderecek,
faydalı,
açıklayıcı,
anlaşılabilir bir yazı olmasına özen gösterilmiştir.
Bilimselliği ispatlanmamış hiçbir test ve tedavi şekilleri tüm websitemizde yer alan yazılarda olduğu gibi bu yazıda da yoktur.
Hamilelikle ilgili testler 8 gruba ayrılır
1. Hamilelik öncesi değerlendirme ve testler
2. Hamileliliğin başında - ilk 3 ay içinde yapılması gereken testler
3. Hamileliğin 11-13. haftaları arasında yapılması gereken testler
4.Hamileliğin 16-18. haftaları arasında yapılması önerilen testler
5.Hamileliğin 20-23. haftaları arasında yapılması gereken testler
6.Hamileliğin 24-28. haftaları arasında yapılması gereken testler
7. Hamileliğin 36. haftası ve sonrasında yapılası gereken testler ve değerlendirmeler
8. Doğum sonrası kontrol ve testler
Hamilelik öncesi yapılması gereken testler incelemeler:
Gebelik öncesi değerlendirmede
rahim yumurtalık yumurta sayısı değerlendirilir
rahim ağzından smear testi yapılır
vitamin b12, vitamin d demir düzeylerine ve kan sayımına bakılır . Eksik vitaminlerin tamamlanması için tedavi başlanır.
Gerekirse tiroid ve idrar testleri istenir. Sorun saptanırsa tedavi edilir.
Folik Asit hapı önerilir. Beslenme önerileri verilir.
Hamileliğin ilk 3 ayında ( ilk trimestrde ) yapılması gereken testler:
Gebeliğin başlangıcında gebeliğin ilk döneminde istenilen testlerin başında Toxoplazma, Rubella ( Kızamıkçık ), CMV( sitomegalovirus) virus hastalıklarının incelemesi gelir.
Bu viral hastalıklar gebeliğin erken döneminde anne de enfeksiyon yaparsa bebekte kalıcı hasaraya da düşüklere yol açabilir.
Her bir virusa karşı IgG ve Ig M ismi verilen 2 antikor araştırılır.
Ig G nin pozitif olması geçirilmiş enfeksiyonu gösterir ve kötü bir durum değildir. Endişe etmeyiniz !
Kızamıkçık testi ile kızamık testini karıştırmamak gerekir . Birinin ismi Rubella diğerinin ismi Rubeola dır. Yapılması gereken test Kızamıkçık Rubella testidir.
Bunun yanı sıra gebeliğin devamını ya da doğum sonrası bebeğin zeka kalitesini etkileme ihtimali olan anne adayındaki tiroid bezi bozukluklarını araştırmak amacı ile TSH testi istenir.
TSH ta bozukluk saptanması halinde T3 ve T4 isimli hormonlarla gerekirse tiroid antikorlarına bakılması gerekir.
Tiroid hormonu bozuklukları saptandığı zaman mutlaka tedavi edilmelidir.
Karaciğeri etkileyen, sarılık hastalığına yol açan hepatit virusu doğumda bebeğe bulaşabilir. Başlıca hepatit B ve C testleri gebelikte mutlaka araştırılmalıdır.
Hbs Ab pozitif olması iyi bir sonuçtur. Endişe etmeyiniz.
HbsAj pozitif olması önemlidir. İleri testler gerekir.
Anne adayındaki kansızlık kanın pıhtılaşma bozuklukları ve enfeksiyonlar anne ve bebeğin yaşamını tehlikeye sokabilir. Bu nedenle bu rahatsızlıkların saptanması için kan sayımı yapılır.
Wbc = Lökosit yani beyaz küreler gebelerde yüksek çıkar . Endişe etmeyiniz.
Gebelikte idrar yolu enfeksiyonları kimi zaman belirti vermez. Bu nedenle asemptomatik dediğimiz belirti vermeyen idrar yollarının enfeksiyonunun saptanması için idrar testi istenir.
İdrarda az miktarda lökosit saptanabilir.
Bol lökosit ve bakteri saptanırsa İdrar kültürü testi yapılmalıdır.
İdrarda protein saptanması önemlidir.
idrarda keton saptanması aç karna idrar verdiğinizi gösterir. Önemli değildir.
Hamilelerde Kolesterol yüksek çıkar. Gebelikte kolesterol ölçümü yapmak gereksizdir, anlamsızdır.
İlk 3 ayda dikkat edilmesi gerekenler beslenme günlük yaşam spor için yazımızı tıklayınız: HAMİLELİKTE İLK 3 AY
Hamileliğin 11-13. haftaları arasında yapılması gereken önerilen testler:
Ense Kalınlığı ölçümü mutlaka yapılmalıdır. Down sendromu başta olmak üzere genetik hastalıklarda ve kalp hastalıklarında yüksek çıkar
2.5 mm nin altında olması iyidir.
2.5 mm nin üzerinde risk artar
4 mm üzeri tehlikelidir.
Ultrason ile deneyimli bir hekim tarafından yapılmalıdır. Ölçüm kimi zaman 10 dakika kimi zaman 2 saat sürer. Bebeğin uygun pozisyonda olmasına göre bu süre değişir.
Bu ultrason değerlendirmesi esnasında burun kemiği değerlendirmesi ve kabaca organ taraması yapılır.
Bebeğin burun kemiğinin olması olumlu bir işarettir.
Rahim ağzında kısalma varmı anlamak için rahim ağzı uzunluk ölçümü yapılır.
İdeali 3 cm nin üzerinde olmasıdır.
2.5 cm nin altında olması durumunda rahim ağzı yetmezliği açısından uyanık olmak gerekir.
Bu konuda daha fazla için yazımızı tıklayınız: RAHİM AĞZI YETMEZLİĞİ
Bebeği besleyen yapı olan plasenta yani bebeğin eşinin yerleşimine dikkat edilmelidir.
Plasenta rahim ağzına yakın yerleşimli olabilir. Çoğu zaman kendiliğinden gebeliğin ilerlemesi ile yukarı doğru yer değiştirir. Böyle bir sorun var ise alttan muayene olmamanız ve cinsel birlikteliğin olmaması faydalı olabilir.
Ense kalınlığı ölçümü sonrası aynı gün kanda ikili test yapılır.
İkili test , ve ileri haftalarda yapılacak olan dörtlü test down sendromu başta olmak üzere genetik hastalıkların varlığını saptamak için yapılır.
%80-85 doğruluk payına sahiptirler.
Diğer deyişle 10 gebeden 1 ya da 2 sinde yanlış bilgi verebilir.
Bebeğinizin sağlıklı olduğunu bu testler %100 saptayamaz.
Bu nedenle bu testlerde yüksek risk saptanması durumunda endişeye kapılmayınız.
Daha güvenilir net sonuç veren testler yapılmalıdır
Bu konuda ileri ve güvenilir testler;
- (1)Anne kanından yapılan genetik inceleme testi; FETAL DNA testi %99.7 ve
- (2)Amniosentez %100 doğruluk payına sahiptir.
Maaliyet(1) ve Düşük riski(2) nedeniyle rutin olarak tüm gebelere önerilmemektedir.
Ense kalınlığı ikili dörtlü test amniosentez ve Fetal DNA testi yazımızda daha ayrıntılı anlatılmış olup okumak için tıklayınız: GENETİK HASTALIK ARAŞTIRMA TESTLERİ
Hamileliğin 16-18. Haftalarında yapılması önerilen testler
Bu haftalarda dörtlü test yapılabilir. Dörtlü test ikili test gibi genetik hastalık riskini araştırır. Bebeğin kafa çağı ölçülerek kan alınırak risk hesaplanmaya çalışılır.
Doğruluk payı %80 civarındadır . Net bilgi vermez.
Dörtlü testin ikili testten en önemli farkı Nöral tüp defektleri denilen bebeğin omurgasında açıklık olup olmadığını araştırır.
İkili testle bu hastalık anlaşılamaz . Bu nedenle hem ikili hem de dörtlü test yapılabilir.
Hamileliğin 20-23. Haftalarında yapılması gereken incelemeler
Bebekte yapısal bir sorun var mı anlamak araştırmak için 20. Hafta civarında 2 farklı uzman tarafından bebeğin değerlendirildiği TARAMA / AYRINTILI / DETAYLI ultrason testleri yapılır. Bu ultrason perinatoloji ya da radyoloji uzmanı tarafından yapılır.
Tarama Ultrason incelemede
bebekte yapısal / bedensel bir sorun var mı incelenir. yarık dudak kalpte delik elinde ayağında anormallik omurgalarında sorun varlığı gibi birçok değerlendirme yapılır. Çok değerli ve önemli bir tetkiktir.
24-28. haftaları arasında yapılması gereken test ve tedaviler
Annenin kan grubu Rh negatif Babanın kan grubu Rh pozitif ise İndirek coombs testi istenir. 24-28 haftalarda anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.
Şeker yükleme testi tüm gebelere yapılması gereken bebeğe ZARARSIZ basit bir testtir. Sağlık bakanlığı tarafından önerilmektedir. Yapılması zararsız iken yapılmadığı hallerde anneye bağlı gizli bir şeker hastalığı var ise bebeğin yaşamını tehlikeye sokabilir. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için linki tıklayınız: HAMİLELİKTE ŞEKER HASTALIĞI TESTİ
Kan Sayımı annede kansızlık araştırılır . Sorun varsa ilaç tedavisi yeniden düzenlenir. Doğum öncesi son tetkiktir.
İdrar testi gizli idrar yolu enfeksiyonları araştırılır. Preeklampsi gebelik zehirlenmesi riski için önemli bir testtir.
idrarda lökosit saptanırsa idrar kültürü testi yapılır. idrarda protein saptanırsa tansiyon ölçümü takibi önerilir
Toxoplazma Testi Gebeliğin başında annenin toksoplazma enfeksiyonuna karşı korunmasız olduğu saptanmış ise bu haftalarda toxoplazma ıgM testinin tekrarı uygun olur.
ÖNEMLİ BİLGİ Bebeğin hareketleri 25-26 . hafta sonrası önemlidir. Bu haftalardan öncesinde azalması ya da hissedilmemesinin önemi yoktur. Bu haftalardan sonra EN ÖNEMLİ testtir. Azaldığı ya da hissedilmediği durumlarda
yan yatınız , şekerli gıdalar tüketiniz 1 saat bebek hareketlerini gözlemleyiniz. Hareket etmiyorsa veya annede huzursuzluk varsa hastaneye kontrole gidilmelidir.
Hamileliğin 36. haftası ve sonrası yapılması gereken testler ve değerlendirmeler
Gebeliğin son ayında bebeğin sağlığı daha büyük önem taşır. Maalesef son haftalarda düzenli kontroller olmazsa anne adayı bilinçli değilse anne karnında bebeğin yaşamı ile riskler artabilir.
Anne karnındaki bebeğin sağlığını kontrol etmek için yapılması gereken testler; Ultrason , NST, biofizik profil ve Doppler incelemedir. Bunlardan daha önemli daha üstün test BEBEĞİN HAREKETLERİ ve ANNENİN HİSLERİDİR
NST: Non Stress Test Anne karnındakş bebeğin kalp atımları ve rahimde kasılma olup olmadığı bir cihaz aracılığı ile 10-15 dakika kadar kayıt edilir.
Annenin aç olmaması gerekir. Bebek uyuyorsa test iyi sonuç vermeyebilir. Şekerli birşeyler yedikten sonra anne yan yatarken testin tekrar edilmesi gerekir.
Biofizik Profil: ultrason ile yapılır. 4 kategoride bebeğe puan verilir. Bunlar; bebeğin hareketleri , kas tonusu, solunumu ve suyunun miktarıdır. Hepsi iyi ise bebek 8 üzerinden 8 puan alır . Sonuç 5 ve altında ise bebek için risk artar.
Dopler inceleme: Ultrason ile yapılır. Bebeği besleyen damarlardaki kan akımlarına bakılarak bebeğin sağlığı hakkında bilgi sahibi olunmaya çalışılır.
Çatı muayenesi Hamileliğin son haftasında bebek doğum kanalına girmiş mi , doğum kanalı uygun mu , rahim ağzında açılma var mı anlamak için yapılan elle muayene işlemidir. Bir miktar ağrılı olabilir.
Doğum Sonrası yapılması gereken testler kontroller
Doğum sonrası 1 hafta içinde ilk kontrol olması uygundur. Dikişler varsa kontrol edilir. Emzirme ile ilgili sorun varsa giderilmeye çalışılır. Rahim toparlanmaya başlıyor mu bakılır.
İlk bir hafta içinde annede üşüme titreme yüksek ateş olursa bunun çoğu zaman nedeni SÜT ATEŞİ dir. Fazla sütün göğüslerde birikmesi nedeniyle olur. Sütün fazlası pompa ile boşaltılmalı. meme ucuna krem sürülmeli sıcak suya batırılmış havlu ile kompress yapılmalıdır.
Doğu sonrası günde 1-3 ped günlük kanama olması normaldir . giderek miktarı azalır rengi açılır. Zaman zaman yogun kanama olabilir. Rahimöde biriken kan dışarı atılıyordur.
Asıl kontrol doğumdan 6 hafta sonradır. Ultrason yapılır , smear alınır, doğum kontrol yöntemleri hakkında bilgi verilir. bu zamana kadar cinsel birliktelik önerilmez.
Op Dr Zeki SALAR
Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı
Memorial Ataşehir Hastanesi İstanbul
