Merhaba,

Bu yazımız gebelik boyunca ve emzirme döneminde anne adaylarına oldukça  yardımcı olacaktır. 

Gebelik boyunca karşılaşabileceğiniz sağlık sorunlarına doğal ve ilaç  tedavilerini içermektedir

Burada adı geçen ilaçlar gebelerin kullanabileceği bebeği zararı olmayan reçetesiz satılan ilaçlardır.

Bu ilaçlardan birine alerjiniz varsa kullanmayınız.

Tüm tedavilerde olduğu gibi esas olan sizi takip eden hekimin düşünceleri ve onayıdır. Her zaman doktorunuzun önerilerini esas alınız.

Şİmdi sırası ile sık görülen sağlık sorunlarını ele alalım,

Umarım zorluklarla  geçen gebelik sürecinde anne adaylarına karşılaştıkları sağlık sorunlarının çözümünde biraz faydamız olur . Daha kaliteli daha huzurlu daha mutlu ve sağlıklı bir gebelik geçirirler

Op Dr Zeki SALAR

Hamilelikte diş ağrısı , diş tedavisi , diş dolgusu

• Oldukça sık karşılaşılan bir sorundur.
• İdeali hamile kalmadan önce diş doktoruna gidip gebelik öncesi gerekli tedavileri yaptırmaktır.
• Bebek kemik gelişimi içn yüksek oranda kalsiyumu gerekirse annesinin dişinde kemiğinde alacaktır. Bu nedenle anne adayları yeterli kalsiyum tüketmelidir.
• Bu doğal olarak yumurta beyazı, süt, yoğurt, peynir olarak gıda ile alınırken güneş ısığının gerekliliği unutulmamalıdır.
• Güneş ışığının faydalı olması için direk ısığın cilde teması gerekir. Arada kıyafet cam olmamalıdır. Temas yüzeyi arttıkça fayda artar.
• Yani sadece ellerin güneş ısığına maruz kalması ya da camın arkasından güneşin önünde oturmak fayda sağlamayacaktır.
• Zorunlu haller dışında diş tedavisi 12-30 haftalar arasında yapılabilir.
• Ancak diş ağrısı gibi bir durum var ise tüm gebelik boyunca doktoırunuz aksini bildirmemişse lokal anestezi , diş çekimi, dolgu  ve kanal tedavisi yapılabilir.
• Fİlm röntgen çekimi önerilmez.
• Mİnoset parol gibi agrı kesiciler kullanılabilir. Ancak çoğu kez etkisiz kalır.

Hamilelikte Nezle Grip:

Konu ile ilgili yazımızı oku8mak için lütfen linki tıklayınız  HAMİLELİKTE GRİP

Hamilelikte Mide bulantısı:

• Gebeliğin ilk 12-13 haftası normaldir.
• Sık sık azar azar beslenin.
• Etimek galeta çubuk kraker tüketiniz.
• Mideye dokunan acı, ekşi, yağlı gıdalar tüketilmemeli
• Aşırı su içilmemelidir. 
• Yemek yemek için zorlamayınız.
• Emedur tablet günde 2-3 kez güvenle aç ya da tok içebilirsiniz.

Hamilelikte Kusma:

• Günde 1-2 kez olabilir.
• Emedur tablet günde 2-3 kez güvenle aç ya da tok içebilirsiniz.
• Tedaviye yanıt vermeyen kusma varsa kan ve idrar testleri ile nedeninin araştırılması gerekir.
• Bir şey yiyip içememe varsa halsizlik bitkinlik kısa süreli serum tedavisi çok faydalı olacaktır.

Hamilelikte Mide Yanması:

• Mide asidine bağlıdır. Hormonlar nedeniyle asit artısı olur ve ileri haftalarda rahmin büyümesinin etkisi ile midedeki güçlü asit yemek borusuna geri kaçış gösterir.
• Midede aside karşı koruyucu bir iç tabaka vardır. Ancak bu yemek borusunda mevcut değildir.
• Bu nedenle geri kaçış gösteren asit yemek borusunu yakar tahriş eder.
• Tedavinin amacı bu geri kaçan asiti önlemektir.
• Yemekten sonra uzanma önerilmez. Yürüyüş faydalı olur.
• Kola kahve acı ekşi yağlı gıdalar zararlıdır. Asiti arrtırır
• Gece yatmadan 1-2 saat önce sıvı gıda ( süt meyve suyu ) almayınız.
• Rennie duo şurup günde 3-4 kez ikişer ölçek alınız.
• Boğazınıza doğru acı su yanma hissi var ise Gaviscon double action şurup günde 3 kez 1 er kaşık alınabilinir.

Hamilelikte Kabızlık:

• Gebelikte döneminde ilaçlara bazense hormonlara bağlı karşılasılan bir sorundur.  Bol sıcı tüketilmeli spor yapılmalı ( günlük yarım saat yürüyüş) lifli gıdalar tüketilmelidir.
• Sabah aç karna kayısı ve  gece 1 kasık zeytinyağı içilmesi faydalı olabilir.
• Bunlara yanıt alınmaz ise Duphalac ya da Osmolak surup sabah 1 aksam1 yemek kaşığı tok ya da aç içilebilir.
• Şurup yerine Dulcolax kapsül gece 3 tane yatmadan alınabilir.

Hamilelikte İshal

Hamilelik sırasında hormonların değişimi, beslenme şeklinin değişmesi, anne rahminin büyümesi kullanılan ilaçlar nedeniyle büyük abdest alışkanlıklarında değişiklikler görülebilir.

İshal: günde 3 kezden fazla sulu büyük abdeste çıkma anlamına gelir.

24 saat içinde 3 ve daha fazla kez sulu şekilde büyük abdeste çıkma sorunu varsa İSHALden söz edilir.

İshal çoğu zaman gebelikle ilgili değildir ve bebeğe gebeliğe hemen zarar vermez.

Bu nedenle ishal sorunu varsa hemen panik yapmayınız.

Gebeliğin başında ilk 3 ayda görülen ishal anne adayını düşkün hale daha kolay getirir. Bunun sebebi anne mide sorunları nedeniyle yeterince sıvı alamamasıdır.

Gebeliğin son haftalarında görülen ishalde rahmin kasılmasına bağlı olabilir. Bu nedenle doğumun bir işareti olabilir.

Hamilelikte ishal nedenleri:

Beslenme şeklinin değişmesi

Hormonal değişiklikler

Kullanılan ilaçlar

Besin zehirlenmesi

Barsak parazitleri ve iltihabı

Nadiren;

Apandisit

İrritabl barsak sendromu

Crohn hastalığı

Çölyak ve Ülseratif kolit

İshale neden olabilir.

Anne adayında gebelik öncesi de ishal sorunu varsa son 4 madde de sözü edilen durumlar akla gelmelidir.

İshale kramp tarzında ağrı, özellikle sağ kasık bölgesinde ağrı , iştahsızlık bulantı eşlik ediyorsa Apandisit akla gelmelidir.

İshale kusma ve karın ağrısı eşil ediyorsa Besin zehirlenmesi yönünden dikkatli olmak gerekir.

• İyi pişmemiş tavuk eti ( özellikle mangalda tavuk kanat)
• Yaş pasta
• İyi pişmemiş yumurtalar
• Temizliğine güvenilmeyen yerlerden yenilen yemekler

Bu durumlar sıklıkla besin zehirlenmesine sebep olur.

İshale;

*Fışkırır tarzda kusma

*Şiddetli karın krampları

*Halsizlik

*Göz kararması

*Fenalaşma

*Ciltte kuruluk

*Koyu sarı renkli idrar

*Baş dönmesi

*Ağız kuruluğu susuzluk

Eşlik ediyorsa tedavi için acil servise başvurulması uygun olur.

Daha hafif seyreden 3 günden kısa süreli ishallerde panik yapmaya gerek yoktur.

Aşağıdaki önerilere uymak çoğu zaman yeterlidir;

1)Mümkün olduğunca bol sıvı tüketmek; su , sekersiz çay maden suyu gibi

Günde 2-2.5 litre su tüketilmesi uygun olur.

2)Beslenme yağsız acısız ekşi olmayan sindirimi kolay gıdalar tercih edilmelidir.

Acı ekşi yağlı kızartılmış, baharatlı gıdalar, süt, yağlı yoğurt, yüksek lifli gıdalar ishali arttırabilir.

• Haşlanmış tuzlu patates,
• Yağsız pirinç lapası,
• Muz,
• Yağsız Yoğurt,
• Elma,
• Beyaz ekmek
• Yağsız peynir
• Sade türk kahvesi tüketilebilir.

3)1-2 gün içinde düzelme yoksa ya da şiddetli ise bebeğe zararı olmayan reflor saşe günde 2 kez suda eritilip aç karna içilebilir.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuza haber vermeniz gerekmektedir;

--3 günden fazla süren ishal

--Kusmanın eşlik ettiği ishal

--Şiddetli karın ağrısının eşlik ettiği ishal

--Halsizliki idrara çıkamama ya da çok az idrara çıkma durumları

--38 derecenin üzerinde yüksek ateş

 --İshalde kan görülmesi durumunda

Hamilelikte Baş ağrısı:

• Gebelikte de normal yaşamda olduğu sıklıkla baş ağrıları görülebilir.
• Ağrı kesici olarak parol, minoset  günde 3 kez tok karna içilebilir. Kontrol amaclı tansiyonunuzu ölçtürünüz. Yuksek ise 14 / 9 dan yuksek ise doktorunuza bilgi veriniz.
• Yaseminli bitki çayları magnezyum içeren kivi ve muz faydalı olabilir
• Nane mentol içeren kremler şakaklara sürülebilir. Zararı olmaz
• Magnezium içeren ilaçlar günde 2 kez alınabilir. Örnek: Magnezium diasporal saşe günde 2 kez tok suda eritip içebilirsiniz.
• Özellikle gebeliğin ikinci yarısından sonra ense bölgesinizde sabah uyanınca baş ağrısı varsa beraberinde el ve yüzde şişlik görme bulanıklığı doktorunuza başvurunuz.
• Beraberinde burun tıkanıklığı ateş varsa kulak burun boğaz uzmanına danışınız
• Ağrı kesicilere ragmen gecmeyen bas agrısında Nörolojı uzmanına muayene olunuz.
• Bu konuda hazırladığımız diğer yazımızı okumak için tıklayınız;  HAMİLELİKTE BAŞ AĞRISI

Hamilelikte Bel ağrısı:

• Gebelikte bel ağrıları sıklıkla görülebilir.gebeliğe bağlı olarak ağırlık merkezi değiştiği için omurgaya baskı artar.
• Aşırı kilo almamak en önemli husustur.
• Egzersiz ( günlük yarım saatlik yürüyüşler, plates ,  yüzme )  önemlidir.
• Yüksek topuklu yada düz ayakkabılar yerine spor -alçak topuklu ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Otururken belin arkasını  destekleyici yastıklar kullanılmalıdır.
• Naprosyn  jel günde 3 kez, sıcak su torbası kullanılabilir.
• Buna rağmen ağrının geçmediği durumlarda fizik tedavi uzmanı görüşü gereklidir.
• *Bel ağrısı ile birlikte karında sertleşme toparlanma ve aşağı doğru bası hissi varsa doktorunuza haber veriniz.
• *Bel ağrısı geçmezse doktorunuz idrar testi ve böbreklerin ultrasonla değerlendirilmesini isteyecektir.

Hamilelikte Halsizlik – Baş dönmesi:

• Gebeliğin ilk dönemlerinde halsizlik uyku hali olması normaldir. 13. haftadan sonra düzelir.
• Tansiyon yüksekliği sorununuz yoksa günde 2-3 bardak maden suyu tuzlu ayran ve bol sıvı tüketiniz.
• Şekerli gıdalar alınız.
• Halsizlik durumuna çarpıntı eşlik ediyorsa kansızlık olabilir. Doktorunuz kan sayımı isteyecektir.
• Gerekli hallerde kardiyoloji uzmanı görüşü gerekebilir.

Hamilelikte Düşme- Çarpma:

• Gebelikte herhangi bir nedenle düşmeler karşımıza çıkabilir.
• Karın bölgesine direk travma gelmediği sürece tedirgin olmanıza gerek yoktur.
• Karin bölgenize direk travma gelmişse acil servise başvurunuz

Hamilelikte İdrarda yanma- sık idrara çıkma:

• Gebeliğin 20. Haftasından sonra sık idrara çıkma görülebilir normaldir.
• Idrar yaparken yanma sızı varsa idrar testi yaptırınız

Hamilelikte Kramplar:

• Krampların nedeni magneziyum eksikliğidir.
• Kivi ve muz doğal magnezyum kaynaklarıdır. Bu meyveleri tüketiniz.
• Buna rağmen düzelme olmazsa magnezyum diasporal saşe günde 2 kez suda eritip tok içiniz.

Hamilelikte Ellerde uyuşma hissizlik:

• Gebeliğe bağlı ödem nedeniyle sinir sıkışması olur.
• Doğum sonrası geçer.
• Çok rahatsız ediyorsa fizik tedavi uzmanı muayenesi önerilir.
• Karpal Tünel Sendromu adı verilir.

Hamilelikte Bacaklarda şişme:

• Uzun süre ayakta kalma oturma nedeniyle olur.
• Akşamları ılık su ile duş uzanmak istirahat önerilir.
• Deniz yüzme faydalı olur.
• Tuz kısıtlama önerilmez.
• Hamilelikte El ve Yüzde şişme:
• Tansiyonunuzu ölçtürünüz.
• Büyük 140 ve üzeri ;  Küçük 90 mm Hg dan yüksekse doktorunuza bilgi veriniz

Hamilelikte Çarpıntı:

• Kansızlık, kan şekeri düşüklüğü ya da tansiyon düşmesi nedeniyle olur.
• Tuzlu ayran, maden suyu içebilirsiniz.
• Şekerli gıdalar tüketiniz.
• Düzelme olmazsa doktorunuza danışınız

Hamilelikte Bebek hareketlerinde azalma:

• Bebek hareketleri bizim için  çok önemlidir .
• 25. Hafta sonrası bebek hareketlerinde azalma olursa şekerli gıdalar tüketin sol yana yatıp 1 saat hareketleri gözlemleyin . Hareket olmazsa acil servise başvurunuz . NST testi ya da ultrason yapılması önerilir.
• Doğuma yakın bebek hareketleri azalır. Normaldir.

Hamilelikte Karında sertleşme:

• Özellikle akşamları 2-3 saatte bir karında sertleşme olabilir normaldir.
• Yarım saatte bir ya da daha sık ağrılı karında sertleşme toparlanma aşağı doğru bası hissi varsa acil servise başvurunuz.

Hamilelikte Vajinal kanama:

• Gebeliğin ilk haftalarında (4-6. haftalar) lekelenme tarzı kanamalar olabilir. Çoğu zaman bebeğin rahme tutunması nedeniyle  olur. Böyle bir durum gece olursa  ertesi gün doktorunuza muayeneye gidiniz. 
• Gebeliğin ilk 3 ayında  (6-13. hafta arası )  kanamalar "progesteron hormonu yetmezliği "  nedeniyle olabilir. Bu durumda  kanda progesteron testi ölçümü yapılır ve sonuca göre progesteron tedavisi verilebilir. Kimi zaman progesteron testi yapılmadan da progesteron tedavisi başlanabilir. Burada önemli nokta progesteron hapları tedavide çok tercih edilmez. Hem baş dönmesi halsizlik uyku hali konsantrasyon bozukluğu gibi ciddi yan etkileri vardır hemde düşüğün önlenmesinde etkisi düşüktür. Bu nedenlerle progesteron tedavisi verilecekse iğne ya da vajinal yolla fitil ya da jel tedavileri tercih edilmelidir.
• 13. hafta-20 hafta arasında kanamalarda rahim ağzı yetmezliği akılda tutulmalıdır. Bu haftalarda olan kanamalarda rahim ağzı uzunluğuna ultrason ile bakılması gerekir. Rahim ağzı uzunluğu 3 cm nin üzerinde olması geekir. 2 cm den kısa rahim ağzı uzunluğu var ise rahim ağzı yetmezliği tanısı konur ve rahim ağzının açılmaması için dikiş konulması gerekir.  Bu haftalarda diğer bir kanama nedeni de plasenta (bebeğin eşi) dır.
• Plasenta normalde rahmin üst kısımlarına yapışır 13. haftadan sonra bebeğe anneden besin ve temiz oksijen temin eder. Gebeliğin ilk haftalarında plasenta rahmin alt kısımlarına rahim ağzına doğru yerleşebilir. Plasenta bu durumda rahim ağzını kapatır ve vajinal kanamaya sebep olabilir. buna Plasenta Previa adı verilir. Çoğu zaman haftalar içinde plasenta rahmin alt bölgesinden üst bölgesine doğru yer değiştirir. Buna plasentanın göçü denir. Sorun kendiliğinden zamanla çözülür. Sorun ortadan kalkar. Bu süreç içinde cinsel birlikteliğin olmaması ağır aktivitelerden uzak kalınması önerilir.

• Özellikle 20. Haftadan sonra kanama olursa erken doğum riski akla gelmelidir. Kanamaya rahimde kasılma karında sertleşme eşlik ediyorsa zaman kaybetmeden acil servise başvurulması gerekir. Böyle durumda tokoliz denilen tedavilerle rahmin kasılması durdurulmaya çalışılır. Erken doğum riski yüksek ise bebeğin yaşam şansını arttırmak için bebeğin akciğer gelişimini hızlandırmak için Celeston adı verilen steroid tedavisinin yapılması gerekir. Tokoliz tedavisine antibiyotik ve magnezyum ilaçları da eklenir. Erken doğum tehdidinde de rahimde kasılmalar vardır ancak bu kasılmalar rahim ağzında açılmaya sebep olmamıştır. Çoğu zaman ciddi bir sorun 

• 35. Haftadan sonra olan kanamalar doğumun belirtisi olabilir.  !0-15 dakikada bir rahimde kasılma sertleşme varsa bele vuran ağrı ve sümüksü 1 ped kadar kanama varsa akla ilk doğum gelmelidir.  Bu kanamaya nişan gelmesi adı verilir. İlk gebeliklerde doğum nişan gelmesinden günler sonra olabilir. Panik yapmaya gerek yoktur.
• 3-4 bardak gibi kıpkırmızı yoğun kanama varsa "plasentanın erken ayrılması "durumu akla gelmelidir. ACİL bir  durumdur. En yakın hastaneye başvurulmalıdır ya da 112 yi aramak gerekir.

Tüm bunların ötesinde bazı kadınlarda gebelik haftasından bağımsız olarak ayda bir kez eski adet dönemlerine denk gelen zamanlarda hafif kanamalar görülebilir. Yine rahim ağzındaki yaralar ve enfeksiyonlarda gebelikte vajinal kanamaya neden olabilir.  

Kimi zaman idrar yolları enfeksiyonları, böbrek taşları  ve hemoroid,  makatta çatlaklar ( anal fissur )gibi sorunlarda vajinal kanama ile karışabilir.

Bu nedenlerle vajinal kanama şikayeti olan her hamile dikkatlice muayene edilmeli ultrason ve kan tetkikleri ile değerlendirme yapılmalıdır. 

Hamilelikte vajinal kanama  gebelik kaynaklı ise Kan Uyuşmazlığı ( anne rh- , baba rh+ kan grubunda) varsa kan uyuşmazlığı iğnesi ( RHOGAM ) yapılmalıdır.

Hamilelikte Vajinal akıntı kaşıntı:

• Beyaz krem renkli akıntılar normaldir
• Yeşil kahverengi kötü kokulu kaşıntılı akıntılarda doktorunuza bilgi veriniz.

Hamilelikte Su gelmesi:

• Çoğu zaman anne adayları   vajinal akıntıyı, idrar kaçırmayı su gelmesi ile karıştırırlar.
• Öncelikle akıntı ve idrar olmadığından emin olunuz
• 1 bardaktan fazla ılık pembe renkli ise su geliyordur. Acil servise başvurunuz.

Op Dr Zeki SALAR

Kadın Hastalıkları Doğum Uzmanı

Memorial Ataşehir Hastanesi ISTANBUL