Tiroid bezi vücudumuzda bulunan önemli organlardan biridir. Beynin hipotalamus denilen bölgesinden salınan TRH ve hipofiz bezinden salgılanan TSH’ın etkileri ile T3 ve T4 hormonlarını üretir. Bu nedenle normal bireylerde çalışması beynin kontrolu altındadır.

Tiroid bezine bağlı hormonal bozukluklar kadınlarda sık rastlanan problemlerdendir.

Tiroid bezinin aşırı çalışarak fazla hormon üretmesi “hipertiroidi” yavaş çalışmasına bağlı olarak az miktarda hormon üretmesi “hipotirodi” olarak isimlendirilir. Tiroid bezinin boyutlarının artması ise büyümesi “ guatr “ alarak adlandırılır.

Tiroid bezinin az çalışması( hipotirodi) kadının hamile kalmasını zorlaştırırken, çok çalışması( hipertiroidi) da gebelik kayıplarına ve erken doğuma yol açabilir. Bu nedenle gebelik planlayan anne adayları için tiroid bezinin normal çalışması büyük bir önem arzetmektedir. Gebelik planlayan yada erken dönemde gebeliği olan kadınlarda tiroid bezinin muayene edilmesi ve gerekli incelemelerin yapılması oldukça önemlidir.

Normal bir anne adayında kanda serbest olarak bulunan T3 ve T4 hormonları azalır. Ayrıca gebelik hormonu olan hCG’nin artması hipofiz bezinden gebeliğin 8-14. haftalarında TSH düzeyinin azalmasına neden olur. Yine gebelik esnasında tiroid bezinde%10-15 oranında büyüme olması olağandır.

HİPOTİROİDİ
Tiroid bezinin yeterince hormon üretmemesi öncelikle gebelik oluşumunu zorlaştırabilir.

Ayrıca hipotiriodiye bağlı bozukluklar bebeği erken dönemde etkileyebileceği için tiroid bezinin değerlendirilmesinin gebelik öncesi ya da gebeliğin erken dönemlerinde yapılması önemlidir.

Özellikle bu incelemeler ailesinde tiroid hastalığı olan anne adaylarında ve infertilite dediğimiz gebe kalamama yakınması olan çiftlerde önem taşımaktadır.

Hipotiroidi belirtileri normal gebelik belirtileri ile karışabilir. Bu hastalarda görülen kilo alımı, uyku eğilimi, egsersiz kapasitesinde azalma yakınmaları gebelerde de görülür. Hormon düzeylerinde bozulma arttıkça kabızlık, seste kalınlaşma, saç dökülmesi, tırnaklarda kırılma, ciltte kuruluk ve guatr dediğimiz tiroid bezinde büyüme görülür.

Hipotiroidi saptanan gebelerde erken dönemde gebelik kayıpları görülebilir , Bunun yanında gebelikte ortaya çıkan yüksek tansiyon ( preeklampsi) , plasentanın yerinden ayrılması ( plasental dekolman), bebekte gelişim geriliği, prematürite, doğum öncesi bebek kaybı ve bebekte sinir sisteminde bazı bozuklukların görülme riski artmaktadır.

Yapılan incelemelerde bu hastalarda TSH artar, T3 ve T4 dediğimiz hormon düzeylerinde azalma saptanır. Tiroid hormonları bebeğin beyin sisteminin gelişiminde yer aldığı için bu hastalarda değişik düzeylerde zeka geriliği görülebilir. Hipotiriodinin nedeni iyot eksikliği olabildiği gibi vücudun bağışıklık sisteminden kaynalanan “Hashimoto tiroidit”i denen rahatsızlıkta olabilir.

Hashimato Tiroiditi saptanan olgularda Anti TPO  ve Anti Tg  adı verilen testler yapılmalıdır. Tiroid testleri normal dahi olsa  bu iki testte yükseklik saptanan olgularda ilaç  tedavisi gereklidir.

Gebelik esnasında ideali gebelik öncesinde hipotiroidi saptanır saptanmaz hormon düzeylerine bakılmalı ve ilaç tedavisine başlanmalıdır. İlaç dozu belli aralıklarla yapılan değerlendirilmelerde hastaya özgü olarak ayarlanmalıdır.

Gebelik sırasında alınan demir ilaçları tiroid hormonunun barsaktan emilimini azaltabilir. Bu nedenle demir ilaçları ile tiroid ilaçları en az 4 saat ara ile alınmalıdır.

HİPERTİROİDİ
Tiroid hormon eksikliği gibi fazlalığı da gebelik sürecinde anne adayı ve bebek için riskleri beraberinde getirmektedir. Hipotirodi gebelik oluşmasına engel olurken tiroid bezinin çok çalışması (Hipertiroidi) halinde kadının hamile kalmasında probleme yol açmaz. Ancak erken gebelik kaybı(düşük) ve erken doğum riski artar. Bunların yanında gebelik sırasında görülen hipertiroidi, bebekte gelişme geriliği, gebelikte kan basıcının yükselmesi ile seyreden preeklampsi ve anne adayında kalp yetmezliğine neden olabilir.

Bu nedenle hipertirodinin gebelik öncesinde kontrol altına alınması oldukça önemlidir. Gebelik sırasında aşırı bulantı-kusmalarda hipertirodi mutlaka akılda tutulmalı ve ilgili testler yapılmalıdır.

Hipertiroidi hastalarında kanda T3 ve/ veya T4 hormon düzeylerinde artış saptanır. Gebelik sırasında görülen hipertirodilerin % 95’inde “Graves Hastalığı” etkendir. Bu hastalık, anne adayının bağışıklık sistemindeki bozukluklara bağlı olarak gelişir

Bu hastalarda tiroid bezinde büyüme, tiroid bezinin fazla çalışmasına bağlı nabız artışı, çarpıntı, terleme, sinirlilik, titreme gibi bulguların dışında; gözlerde dışarı doğru çıkma ve bacaklarda ödem görülebilir.

Tedavide methimazole veya propilthiouracil kullanılabilir. Bu ilaçların kullanımı ile riskleri anne adayları hekimleri ile konuşarak bilgilenmelidirler. Gebelikte hipertiroidisi olan anne adaylarının bebekleri de ultrason ile hipertiroidi açısından araştırılmalıdır (Bebeğin kalp atımlarının değerlendirilmesi ve boyun kısmının incelenmesi gibi.)

Hastalığın tedavisiz kalması ve ilerlemesi anne adayında nadiren de olsa “tiroid krizi” denilen tabloya yol açabilir. Bu hastalarda ateş, bilinç bulanıklığı, havale geçirme, bulantı-kusma, ishal ve kalpte ritm bozuklukları görülür. Bu hastalarda tanı konulur konulmaz tedaviye başlanmalı ve krizin başlamasına neden olabilecek nedenler araştırlmalıdır. Tedavide sıvı dengesinin sağlanması, ateşin düşürülmesi ve oksijen verilmesi gibi destekleyici önlemlerin dışında, tiroid hormonlarını düşürücü ilaçlar, nabzı azaltıcı ilaçlar kullanılmaktadır. Ayrıca bebeğin durumu ultrason ve NST ile kontrol edilmeli, acil bir doğum için gerekli yenidoğan ünitesi hazırlıkları yapılmalıdır.

TİROİD NODÜLLERİ
Tiroid bezinde yer yer büyüme alanları görülebilir Bu bölgelere “tiroid nodülleri” adı verilmektedir

Bu olgularda hormon düzeyleri normal olarak saptanabilir. Bu nodüller değerlendirilmeli gerekirse ultrason ile incelenerek şüpheli alanlardan biopsi yapılmalıdır. Yapılacak olan biopsinin gebeliğe olumsuz etkisi yoktur.

Yapılan incelemeler sonucunda altta yatan hücresel bir bozukluk yok ise bu nodüller hamilelikte kalabilir, belli aralıklarla değerlendirilmelidir. Gebelik esnasında bu nodüller biraz büyüse de tedavi gerekmeyebilir.

TİROİD KANSERİ
Yapılan incelemeler sonucunda hastada gebelik öncesi tiroid kanseri saptanmışsa hastaya ameliyat önerilir. Ancak bu durum hamilelikte anlaşıldıysa, ameliyat hamilelik sonuna kadar beklenebilir. Doğumdan sonra anne ameliyat olabilir.

Hamilelikte tiroid bezinin çok çalışması şiddetli bulantı ve kusmalar meydana gelebilir. Kandaki hormonal değişikliler nedeniyle hastaya ilaç verilmesi gerekebilir. Eğer sorun hamileliğin ilk 3 ayında ilaç tedavisi ile düzelmezse, ikinci 3 aylık dönemde ameliyat olabilir.

Hamilelik esnasında saptanan tiroid bezi hastalıklarında hastalar detaylı olarak bilgilendirilmelidir. Bu hastaların takip ve tedavisi önemli olup kadın hastalıkları ve doğum, endokrin uzmanlarının ortak çalışması ile hastaya özgü olarak düzenli ve hassas bir şekilde yapılmalıdır.

Op.Dr.Zeki Salar