Polikistik Over Nedir?

İlk kez 1935 yılında tanımlanmıştır.
“Poli” eki latince de “birden çok sayı” yı ifade eder. “over” kelimesi de “ yumurtalık” anlamındadır. Bu nedenle polikistik over hastalığı isminden de anlaşıldığı üzere yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist ile karakterize bir hastalıktır.
PCO olarak kısaltılır.
30 yaş altı kadınlarda en sık karşımıza çıkan hormonal bozukluktur.

Polikistik Over neden olur?

Nedeni tam olarak bilinmez.
Sonradan oluşmaz. Bir dış etkene olarak bağlı gelişmez.
Kız çocuk, henüz anne karnında iken ailesinden gelen genetik etkilerle bu hastalığın temelleri atılır.
Yanlış beslenme, aşırı kilo alma hastalığı tetikleyebilir.
Kanser değildir.
Hastalığın içerisinde kist kelimesi geçse de ameliyatla alınmasını gerektirmez
Polikistik Over ile ilgili 2 tablo söz konusudur;

Polikistik Over Paterni:

Ultrason incelemede yumurtalıklarda çok sayıda kist söz konusudur.

Hasta normal kiloludur.

Adetleri düzenlidir.

Tüylenme sivilcelenme yakınması ya da başka şikayeti yoktur.

Sadece ultrasonda yumurtalık yapısı polikistik over görünümündedir.

Tedavi gerektirmez.

Sadece kilo artışları konusunda dikkatli olmaları yeterlidir.

Polikistik Over Hastalığı –Polikistik over Sendromu(PCOS):

Bu hastalar genellikle kilo problemi yaşarlar, kolay kilo alırlar, zor verirler.

Tüylenme artışı ve saçlarda dökülme ve sivilcelenme sorunlarından bazıları söz konusudur.

Ailede diyabet( şeker hastalığı) var olabilir.

Bu hastaların şeker hastalığına yatkınlığı artmıştır.

Sözü edilen 2 durum birbiri ile karıştırılmamalıdır.

Hastalara kadın doğum doktoru tarafından polikistik over tanısı konulunca, hastalar internet sitelerinde dolaşarak çoğu zaman daha önemli olan polikistik over sendromu yada hastalığı ile ilgili bilgilere ulaşırlar.

Bu da hastalarda gereksiz strese neden olabilir.

Yazının bundan sonraki kısmında Polikistik over Hastalığı veya Sendromu hakkında bilgi verilecektir.

Polikistik over hastalığında belirtiler nelerdir?

Adet düzensizliği,
kilo artışı
sivilcelenme,
saç dökülmesi,
yağlı cilt,
tüylenme artışı,
bebek sahibi olmakta güçlük(infertilite)
Adet düzensizlikleri hastaların % 70 -75’inde görülür. Genellikle adette gecikmeler söz konusudur. Kimi zaman aylarca adet görememe söz konusu olabilir.
PCOSlu hastalarda bebek sahibi olmakta zorluk söz konusu olabilir. Bu, “polikistik over sendromu olan hastalar bebek sahibi olamaz” anlamına gelmemektedir. Böyle bir durum varsa genellikle basit ilaç tedavileri ile hamilelik mümkün olur. Kilolu hastalarda kilo verilmesi infertilite probleminin çözümüne büyük katkı sağlar.. Bazı hastalar düzenli adet görürler, yumurta gelişimi ile ilgili sorun yaşamazlar ve kolay gebe kalabilirler.
PCOS hastalarının yaklaşık %35-40’ında kilo problemi vardır. Şişmanlık bazı hastalarda tek başına diğer belirtileri başlatabilir. Bu tür vakalarda kilo kaybı sağlandığında sorunlar tamamen ortadan kalkabilir.

Polikistik OverdeTanı nasıl konulur?

Polikistik Over Sendromu / Hastalığı tanısı için aşağıda sıralanan 3 maddeden 2 sinin hastada var olması gerekir;

Ultrason incelemede tek bir yumurtalıkta 12 ve daha fazla1 cmden küçük kistlerin varlığı
Adette gecikme veya adet görememe
Tüylenme artışı, sivilcelenme veya kan testinde erkeklik hormonlarının artış göstermesi

Laboratuar testlerinde LH / FSH hormonlarının oranının arttığı saptanabilir. Üretilen hormonlarla kan şeker düzeyini kontrol eden “insulin” hormonu arasında ilişki olduğu için hastalarda insulin direnci saptanabilir. PCOS lu hastaların %40 ında gizli şeker hastalığı vardır. Şeker yükleme testi ile şeker hastalığı araştırılmalıdır. Bu hastalarda ayrıca kan yağlarında bozukluklar araştırılmalıdır. Kan yağlarındaki bozukluk (LDL de artış, HDL de azalma) bazı kalp damar hastalıklarını arttırabileceğinden tedavi edilmelidir.

Polikistik over sendromu tedavisi nasıl yapılır?

Hastalık yumurtalık yapısından kaynaklandığı için bir ilaç kullanarak ya da ameilyatla polikistik overden kurtulmak söz konusu değildir. Tedaviler hastanın var olan şikayetlerine yöneliktir.

Hangi şikayetlerde hangi tedavi uygulanmalıdır?

Tüm şikayetlerin tedaivisinde kilo kontrolu önemli yer taşır. Bu nedenle PCOS da ilk ve en önemli tedavi aşırı kiloların verilmesidir. Bu hastalar daha zor kilo kaybederler. Bu nedenle bilinçli diyet ve spor programları ile kilo kaybı daha etkili olacaktır. İnsulin direnci saptanan olgularda oral antidiyabetikler tedaviye eklenebilir.

Vajinal Kanamalar, Adet düzensizliğine yaklaşım nasıl olmalıdır?

Yumurtalıkların seyrek veya hiç çalışmaması nedeniyle adetlerde gecikme ve sonrasında aşırı adet kanamaları görülebilir. Henüz evlenmemiş veya çocuk sahibi olmak istemeyen kadınlarda bu adetler doğum kontrol hapları ile düzenlenebilir. Ancak çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda, yumurtlamayı uyarıcı ilaçların kullanılması gerekir.
Adetlerin kontrolu amacı ile adetin 16. gününden itibaren gestajen tedavi verilebilir. görmeme 3 ayı geçmemelidir. Üç aydan fazla adet görememe durumunda rahim zarında kalınlaşma söz konusu olur. Bu da %1 oranında rahim içi kanser olasılığını arttırabilir. Çocuk istemi olmayan olgularda progesteron içeren rahim içi araçlar( spiral) uygulanabilir.

Tüylenme Artışı nasıl tedavi edilir?

Androjen adı verilen erkeklik hormonlarının fazlalığına bağlı olarak ortaya çıkan tüylenme (hirsutism) PKOS’lu vakalarda sıklıkla görülen bir durumdur.
Doğum kontrol hapları kandaki androjen düzeylerini düşürdüğünden yeni tüy çıkmasını engelleyebilirler. Tüylenme artışının fazla olduğu olgularda tedaviye siproteron asetat adı verilen başka bir tedavi de eklenebilir. Tedaviye yanıt en az 3 ay sonra kendini belli eder. Var olan tüylere etkisi olmaz yeni tüylerin çıkmasını önler. Bu nedenle tedavinin başlangıcından 3 ay sonra epilasyon önerilir.

Polikistik Over , Adet görememe ve İnfertilite ( Hamile kalamama )

Polikistik over yapısına sahip bayanlarda kilo fazlalığı obesite adet görememenin ve gebe kalamamanın en büyük nedenidir.
Düzenli adet görmek isteyen bebek isteyen polikistik over sendromu olan kilolu bayanlar DİYET ve EGZERSİZ ile ciddi olarak kilo vermeyi düşünmelidir.Başarılı olurlarsa sorunlar kendilğinden çözülecektir.
Ne varki hastaların çoğu kilolarına toz kondurmamaktadırlar ve kilolarına masum kılıflar bulmaktadırlar.
Yedikleri yemekler aldıkları kalorileri görmemekte spor yapmamak için bircok bahane üretmektedirler.
Aşılama da tüp bebek tedavisi de yapılacak olsa diyet kilo kaybı büyük önem arzeder.
Nasıl olsa tüp bebek yaptıracagız kilolarım kalsın düşüncesi yanlıştır.
Kİlolar tüp bebek başarınızı azaltırken gereken ilaç dozunu ve maaliyeti arttırır
Önemli husus gerekili diyetler tedavi öncesi yapılmalıdır. Kilo verilmeye tedavi esnasında çalışılmamalıdır.
Diyette glisemik indeksi düşük gıdalar alınmalıdır.

Polikistik Overde Beslenme Önerileri:

Sabah Kahvaltı çok önemli.. Hafif olmak kosulu ile mutlaka yapılmalıdır. ( 1 yumurta, 1 dilim peynir domates salatalık biber gibi)
Her sabah 8-10 dakika egzersiz metabolizmayı hızlandırır. Gereksiz kilo artışını önler.
Günde 1 kez yarım saat egzersiz yerine 3 kez 10 ar dakikalık egzersiz daha faydalıdır.
Ilık –soğuk su ile duş kalori kaybını arttırır . önerilir.
Yağlı gıdaların tüketimi olabildiğince azaltılmalıdır.
Lifli gıda tuketimi tercih edilmelidir. Çok pişirilmiş gıdalar yerine az pişirilmiş, çiğ sebzeler tercih edilmelidir.
Pilav olarak bulgur pilavı tercih edilmelidir.
Günde 2 litre su tüketilmelidir
Yeşil çay, tarçın,ıhlamur, papatya çayı kan şekeri düzenlenmesinde faydalıdır. Aşırı adaçayı , nane tüketimi önerilmez.
Beyaz ekmek yerine tam tahıllı, tam buğdaylı, kepekli ekmek tüketilmelidir.
Günlük kilo takibi, kilo kontrolunuze fayda saglar.
Düzenli diş fırcalamaönemli bir konudur.
Acıktıgınızı dusundugunuz bırcok kez aslında vucudunuzun su isteği mevcuttur. Açlık hissinizde 1 bardak su içiniz.
Günlük 30 dakika hızlı tempo yürüyüş. Yürüyüş esnasında nabzınız dakikada 120-140 olmalıdır. kalbinizin hızı artmadan saatlerce yürüseniz pek katkı sağlamaz. Hedef nabız artışı olmalıdır. yürünen mesafe süre ikinci plandadır.
Fındık, fıstık, çekirdek gibi kuruyemişler, salam, sosis, sucuk benzeri şarküteri ürünleri, bisküviler, ufak kuru pastalar, kekler, yağ içeriği yüksek hazır gıdalar gibi kalorisi yüksek fakat hacmi küçük yiyecekler tüketmek kilo vermenizi engeller.
Örneğin bir avuç ay çekirdeğinde ortalama 600 kalori vardır.

Ekmeği hayatınızdan çıkarmayın

Öğünlerde ekmek yememek de kilo vermeyi olumsuz yönde etkiler.
Eğer kişi ana öğününde esmer ekmek tüketmiyorsa, kan şekeri dengelenemeyecek; dolayısıyla 1 saat sonra çok acıkacak ve eline ne geçerse farkında olmadan tüketip fazla kalori almış olacaktır.
Ancak esmer ekmeğin de kalorisinin olmadığını düşünmek doğru değildir.
1 ince dilim esmer ekmek ile 1 ince dilim beyaz ekmeğin kalorisi aynıdır.
Esmer ekmek lif içerdiği için daha fazla tokluk hissi verecek, bu sayede daha az yiyerek doymanızı sağlayacaktır.
Kahvaltı yapmamak kilo alımına neden olur
Sabah kahvaltısı yapmadan güne başlayanlar içinde kilo vermek oldukça zordur.
Çünkü metabolizma uyandıktan sonra hemen kahvaltı yapınca hızlanmaya başlar.
Aksi takdirde kahvaltı yapmadan öğle yemeğine kadar aç kalınırsa,
yavaşlamış metabolizma hızına karşın artmış bir iştahla yemeğe saldırmak kaçınılmaz olacağından kilo almak da kaçınılmaz olur.
Sabahın erken saatlerinde dengeli şekilde kahvaltı yapma alışkanlığı kişiye kısa sürede kilo verdirmeye başlayacaktır.

Yağ fazlanızdan kurtulmak için günde 2-3 lt su!

Diyet aşamasında suyun önemi tartışılmazdır.
Günde 2-3 litre arası su tüketmek, vücut yağlarınızdan kurtulmanızı sağlayacaktır.
Az su içildiğinde vücut ihtiyacını karşılayamayacağından içilen 1 bardak suyu bile tutar, ödem yapar, idrara çıkılmasını engeller,
dolayısıyla kilo vermeyi de zorlaştırır.
İdrarın renginin sarı ve yoğun olması az su içtiğiniz anlamına gelmektedir
Kilo verme sürecinde sabırlı olmak ve herkesin kilo verebileceğini unutmamak çok önemlidir.
Önemli olan beslenme programınızda yapılan düzenlemeyi diyet olarak görmemek, bunu yaşam biçimi haline getirmektir