İNFERTİLİTE ( HAMİLE KALAMAMA ) NEDİR?
"İnfertilite ne demek" --> 1 yıl içerisinde düzenli birlikteliğe rağmen gebe kalamama anlamına gelir.
Günümüzde çocuk planlayan çiftler hamilelik oluşmasının bir iki ay içinde oluşmasını beklemekte , kısa zamanda gebelik oluşmayınca "hamile kalamıyorum" stresine girmektedirler. Bunun yanında hamile kalma sürecini kısaltır, olumlu katkısı olur diye çoğu zaman çocuk isteyen kadınlar yumurtalama günü / gebe kalma tarihi hesaplama işlerine girmektedirler.
Gebe kalamama psikolojisi
Oysa yaşam stresi , çevresel kimyasallar ve radyasyona maruziyet , evlilik yaşının daha geç olması gibi nedenlerle hamile kalamama sorunu giderek sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenlerle hamile kalmak için gereken süre giderek uzamaktadır. Ancak geçen süre çiftlerde stres ve karamsarlığa neden olmamalıdır. Çünkü gereksiz yere stres yaşamak ciddi anlamda hamile kalmayı zorlaştıracaktır.
Bu nedenle çocuk planlayan çiftlerin hamilelik oluşmasının zaman alabileceğini bilmesi, 1 yıla kadar bu konuda endişeye kapılmamaları önem taşımaktadır.
Diğer bir konuda çocuk planlayan çiftlerin;
- Hamile kalma günleri
- Gebe kalma zamanları
- Gebe kalma tarihi hesaplama gibi uğraş ve araştırma içine girmesi de ayrı bir stress ve yaşamın doğallığını adeta katleden bir davranıştır.
Bu yaklaşım yani takvime , cep telefonu aplikasyonuna göre cinsel yaşamın planlanması özellikle erkek üzerinde sertleşme sorunları, cinsel isteksizlik gibi yeni sorunlara neden olabilir. Sonuç olarak kısa sürede hamile kalınmaması, buna bağlı yapılan işler ve çiftlerde oluşan yersiz stres ve endişe tek başına bir hamile kalamama sebebidir.
Gebe kalma tarihini hesaplama ve buna göre cinsel yaşam yanlış olduğu kadar gereksizdir. Çünkü sperm hücreleri kadın genital organlarında 2 gün canlı kalabilir. Dolayısıyla cinsel birlikteliğin belli bir saatte olması gerekli değildir. Pratik olarak gün aşırı ya da hafta 2 -3 kez cinsel birliktelik olması gebelik oluşması için yeterlidir.
İNFERTİLİTE kelimesinin türkçe karşılığı “kısırlık” olsa da kanımca bu kelime daha çaresiz daha negatif bir tabloyu yansıttığı için “gebe kalamama” tanımlaması günümüzde daha yerinde olacaktır. Çünkü günümüzde genetik ve embriyoloji bilim alanlarındaki ilerlemeler sayesinde bebek isteyen birçok çift çaresiz değildir ve çoğu zaman anne – baba olabilmektedir.
Konunun diğer boyutu olarak, uzun yıllar önce büyük ekonomik yük getiren tedaviler günümüzde çoğu çift için makul seviyelere gerilemiştir.
Gebe kalamama konusuna girmeden önce düzenli birliktelik kavramı ve normal koşullardaki gebelik şanslarından söz etmek yerinde olacaktır.
Düzenli birliktelik nedir?
Sağlıklı bir çiftin anne baba olması için haftada en az 1 kez cinsel birliktelik yaşaması halinde düzenli birliktelikten söz edilebilir.
Ancak ortalama haftada 2-3 kez birliktelik gebelik olasılığını belirgin olarak arttırır.
Eşlerden birinin seyahat, iş, birtakım sağlık sorunları nedeniyle düzenli birlikteliğin olmadığı durumlarda bebek sahibi olma olasılığı da azalacaktır.
Normal sağlıklı bir çiftte gebelik şansı ne kadardır?
- 1 aylık düzenli ilişki sonrası gebe kalma oranı yaklaşık %25’tir.
- 6 ayda %65 gebelik beklenir.
- Bu oran 12 ayın sonunda %88-90’a çıkmaktadır.
- Diğer bir deyişle sağlıklı düzenli cinsel yaşamı olan 10 çiftten 9’u 1 yılın sonunda anne – baba adayı olacaktır.
- Bu nedenle bir çiftte bebek sahibi olmakla ilgili bir problem olduğunu söylemek ve araştırmaya geçmek için 1 yıl beklemek yerinde olacaktır.
ÖNEMLİ HATIRLATMA!
Ancak unutulmaması gereken bir husus vardır. 35 yaş kuşağında yumurtalıkların kapasitesi hızla azalmaya geçtiği için bu yaş kuşağında olan anne adaylarında, 6 ay içerisinde gebelik oluşmamışsa basit testlerle araştırmaya başlayarak zaman kaybının önüne geçilmiş olur.
Hangi hallerde infertilitenin araştırılması için 1 yıl beklenmemelidir?
- Ailede erken menopoz öyküsü olanlar ,
- Yumurtalıklarından biri ameliyatla alınanlar
- Adet gecikmeleri olan özellikle 45 günden fazla gecikme yaşayanlar
- Eskiden adetleri düzenli olan son zamanlarda 20-22-24 günde bir adet görenler
- Adet göremeyenler
- Ailede bebek sahibi güçlüğü olan 1. derece akrabası olanlar
- Herhangi bir kanser tanısı ile kemoterapi ya da radyoterapi alacak olanlar
- Cinsel birlikteliğin mümkün olmadığı durumlar ( vajinusmus, çok ağrılı cinsel birliktelik, erkekte sertleşme sorunları)
- İnmemiş testis ameliyatı geçirmiş olan erkekler,
- Erişkin dönemde kabakulak enfeksiyonu geçiren erkekler
- Günde 1 paketten fazla sigara tüketen çiftler.
Gebe kalamama durumunda yapılan testler
Düzenli birlikteliği olduğu halde 1 yıl içinde hamilelik oluşmayan çiftlere ve
Üstte sıralanan riskli grupta yer alan çiftlerde 1 yılı beklemeden infertilite araştırma testlerinin yapılması ve sorunun saptanması uygun olur.
Sorun saptamadan yumurta geliştirici ilaç almak, hormon tedavisine başlamak son derece kadın sağlığı için zararlıdır.
Çocuğu olmayan çiftlere hangi testler yapılmalı ? konusunda daha detaylı bilgi için linki tıklayınız--> İNFERTİLİTE TESTLERİ
Gebe kalamamanın nedenleri nelerdir ?
Gerekli testlerin yapılması ile gebe kalamama sebepleri saptanmaya çalışılır.
Testler sonucunda sperm sayısında azalma, yapısında bozulma ya da hareketinde azalma saptanabilir.
Ya da kadına ait yumurta sayısında azalma , yumurtalık kistleri, tüplerde tıkanıklık, rahim sorunları, kadının bağışıklık sisteminde hastalıklar ya da hormonal bozukluklar bulunabilir.
Gebe kalamama sebepleri hakkında daha detaylı bilgi için lütfen linki tıklayınız--> HAMİLE KALAMAMANIN NEDENLERİ
Hamile kalma günleri - Gebe kalma tarihi hesaplama
Adetleri düzenli olan kadınlarda gebe kalma zamanı hesaplanabilir.
Ancak adetler düzensiz ise hamile kalma günlerini belirlemek çok güçtür.
Aslında yumurtanın olgunlaşıp çatladığı ve tüplere düştüğü gin bellidir. Bir sonraki adetten 14 gün öncedir. Ancak sorun bir sonraki adetin ne zaman başlayacağını tam olarak bilemememizdir.
Adetleri düzenli olan 30 günde bir adet gören bir kadının gebe kalma tarihi adetin başladıktan 30-14= 16. gündür.
28 günde bir adet varsa 28-14= 14. gün hamilelik şansı yüksektir
40 günde bir adet varsa 40-14= 26.gün
22 günde bir adet varsa 22-14= adet başladıktan 8 .gün yumurta çatlaması olur.
Görüldüğü gibi gebe kalma tarihi çok değişken olabilir.
Bu nedenle takvim tutmak cep telefonu aplikasyonu kullanmak çoğu zaman fayda sağlamaz .
Bunun yerine iki günde bir düzenli bir cinsel yaşam bebek sahibi olmak için yeterli ve stressizdir.
Hamile kalmak için ne yapmalı Gebe kalmanın yolları
Stres yapmadan herşeyi akışına bırakmak adetin ortalarında gün aşırı cinsel birliktelik
Cinsel birliktelik sonrası 20 dakika uzanarak istirahat çoğu kez gebelik için yeterlidir.
Hamile kalmak için pozisyonlar
Hamile kalmak için özel bir pozisyon gerekli değildir. Cinsel birliktelik sonrası 20 dakika kadar istirahat uzanma yeterlidir. Sonrasında duş almanın zararı olmaz.
Gebe kalmak için ne yemeli ? ne yapmalıyım ?
Beslenme ve sağlıklı yaşam gebe kalmak için oldukça önemlidir
1) Gereksiz stres ve endişeler kafadan atılmalıdır.
2) Gebelik oluşması için 1 yıl kadar vucuda şanş verilmelidir.
3) Fazla kilolar ve hareketsiz yaşam gebe kalma şansını azaltır. Tatlı yağlı hamur işi pasta kek kurabiye ve özellikle FAST FOOD gıdalar tüketilmemelidir. Proteinden zengin gıdalar ( et süt yumurta balık tavuk fasulye baklagil..) alınmalıdır
4) Folik asitten zengin gıdalar bol tüketilmelidir. Yumurta ceviz salatalar portakal suyu fasulye baklagiller..
5) Haftada en az 1 mümkünse2 kez balık tüketilmeli bu mümkün değilse günde bir kez balık yağı içilmelidir.,
6) İçerisinde kimyasal madde olan sosis salam kola fanta vs tüketilmemelidir.
7)Sigara içilmemelidir.
8) Günlük en az 6000 atım atılmalı. haftada en az 3 kez spor yapılmalıdır ( 30 dakika tempolu yürüyüş yüzme plates yoga)
9)Günde en az 7 saat uyunmalı
10 ) İki günde bir cinsel birliktelik önerilir.
Hamile kalmak için kaç yumurta gerekir
Her ay adetle yumurtalıklardan birinde bir yumurta hücresi büyümeye başlar olgunlaşır bir sonraki adetten 14 gün önce tüplere atılır.
Hamile kalmak için 1 yumurta yeterlidir..
Tüplerden ya da yumurtalıklardan birinin olmaması ç.ok önemli değildir.
Örneğin sağ tüpü ve sol yumurtalığı olmayan bir kadın sağ yumurtalığında büyüyen yumurtanın sol tüp tarafından yakalanması ile kolaylıkla gebe kalabilir.
Bazen birden fazla yumurta gelişimi olur. Bunun sebebi çoğu zaman aileseldir. Bu durumda çift yumurta ikizleri olur.
İnfertilite tedavisi
Bir çiftin düzenli birlikteliğe rağmen çocuğu olmuyorsa, kısırlık yapan sorun neyse saptamak için İNFERTİLİTE TESTLERİ yapılır.
Nedeni saptanır. Buna göre
1)erkek ya da kadına ilaç verilebilir. örneğin tiroid bezi sorunu varsa ilaç verilir.
2) Soruna göre gerekirse ameliyat önerilir . Örneğin tüpte tıkanıklık varsa laparoskopi yapılır.
3) Yumurta takibi
4) Aşılama
5) Tüp Bebek tedavisi
uygun olan bir tedavi verilebilir. Daha fazla bilgi için--> İNFERTİLİTE TEDAVİSİ
Kısırlık belirtileri kadın;
adetlerin düzensiz olması en çok görülen belirtidir.
- adetlerin erken gelmesi
- gecikme olması
- adet olmamak
- sık adet görmek şeklinde belirti verebilir.
Bunun dışında tüylenme artışı, sivilcelenme, kilolu olmak gebe kalmayı olumsuz etkileyebilir.
Erkekte kısırlık nasıl anlaşılır
Bunu anlamanın en kolay yolu sperm testi yaptırmaktır. 2- 7 günlük cinsel perhis sonrası özel bir odada masturbasyon yöntemi ile erkekten sperm örneği alınır. Alınan sperm mikroskop altında incelenir. Bu değerlendirme sonrası sperm sayısı hareketi ve yapısal sorun var mı değerlendirilir
Erkekte sperm azlığı ve yokluğu hakkında detaylı bilgi için linki tıklayınız --> ERKEKTE SPERM SORUNLARI
Hamile kalmak için kür
Hamile kalmak için özel bir küre ihtiyaç yoktur.
Sağlıklı beslenme
kilolu olmamak
spor yapmak
günlük en az 6000 adım atmak
fast food gıdalardan uzak durmak
sigara içmemek
günde en az 7 saat uyumak
Yeşil sebze meyve baklagil tüketmek her sabah 1 yumurta yemek önemli ve faydalıdır.
Gebe kalmayı önleyen şeyler
- Stres, endişe, evham
- Sağlıksız beslenme
- Düzensiz yaşam
- Sigara
- Aşırı kilolar
- Fast foodlar
ilk akla gelen çevresel etkenlerdir.
Op.Dr Zeki SALAR, Memorial Ataşehir Hastanesi Kadın Doğum ve Tüp Bebek Merkezi, İstanbul
