CİNSEL YOLLLA BULAŞAN GENİTAL ENFEKSİYONLAR

Günümüzde cinsel yolla bulaşan genital enfeksiyonlarda artış gözükmektedir. Bu enfeksiyonların zamanında ve doğru tedavi edilmemesi kadında kısırlık, kanser gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açababilir. Cinsel yolla bulaşan bu enfeksiyonlar erkekler içinde risk oluşturmaktadır. Bu  enfeksiyonlar beden sağlığını etkilemekle birlikte hastanın psikolojisi üzerinde de ciddi sorunlara yol açabilir. 

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara  STD ya da CYBH kısaltmaları kullanılmaktadır.

Genital bölgede rastlanan STD enfeksiyonları 4 ana grupta incelenebilir.

• Bakterial Hastalıklar
• Mantar Enfeksiyonları
• Viral Hastalıklar
• Paraziter Hastalıklar

Bu hastalıkların çoğu cinsel yolla bulaşabilmekle beraber, bu hastalıkların mevcudiyeti mutlaka cinsel yolla geçiş gösterdiğinin de kanıtı değildir.

Bu şekilde sınıflama yoluna gidilmesinin en büyük nedeni tedavilerinin tamamen farklı olmasıdır.

Dış genital bölge, vajina ve rahim ağzını etkileyebilen enfeksiyonlar kimi zaman rahim, tupler ve yumurtalıkları da etkileyebilir. Kısırlık ve Kanser gibi ciddi sorunlara ve  “PID – Pelvik İnflamatuvar Hastalık ”  adı verilen hastalıklara neden olabilir . Bu hastalıklar ayrı bir başlık altında  sınıflandırılır.

CİNSEL YOLLA BULAŞAN BAKTERİYEL HASTALIKLAR:

• Genel olarak yeşil- kahverengi köpüklü akıntı yaparlar.
• Kaşıntı görülebilir. Ama kötü kokulu akıntı ön plandadır.
• Herzaman belirti vermeyebilir. Özellikle erkeklerde belirti vermeyebilir.
• Tedavisinde kültür testi yapılarak  etkili ve uygun antibiyotik tedavisi gereklidir.
• Verilen tedavi şikayetlerde düzelme olsa da sonuna dek devam edilmelidir. 
• Tedavinin yarıda kesilmesi enfeksiyonlşarın kronikleşmesine neden olabilir.

Erken teşhis ve tedavi önemlidir. Tedavide gecikme olursa enfeksiyon rahim ağzı yoluyla rahme oradan tüplere ve yumurtalıkara ilerleyebilir.  Bu durumda  PID ( pelvik inflamatuvar hastalık) veya pelvik abse ortaya çıkabilir. Bu durumlarda hastann hastaneye yatırılması gerekebilir. Kimi hastalarda tedavi için ameliyat kaçınılmaz olur.

İleri hastalık durumunda tedavi sonrası hastanın gebe kalma olasılığı olumsuz etkilenir.

Başlıca bakteriyel enfeksiyonlar;

• -Bakteriel Vajinozis ( Gardnerella Vajinalis)
• -Bel soğukluğu(Gonore)
• -Şankroid (Hemofilus Ducrei)
• -Sifiliz (Treponema Pallidum)
• -Klamidya
• -Ureaplazma- Mikoplazma enfeksiyonları

Her bir hastalığın tedavisi farklıdır.

Bakteriel Vajinozis ( Gardnerella Vajinalis)  Normalde vajina içinde bulunan bakteri sayısının aşırı ve kontrolsuz artması durumudur . Her zaman cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon varlığını göstermez. Hastalar genelde bayat balık kokusu gibi ağır bir kokudan şikayet ederler. Vajinal akıntı krem renkli gri mattır nadiren yeşilimsi kahverengi olabilir. Kaşıntı yoktur ya da hafiftir. Tekrarlaması ve geçmemesi durumunda cinsel birliktelik yoluyla tetiklendiği düşünülür. Tedavisinde çoğu zaman fitil ve krem tedavisi yeterlidir. Tekrar etmesi durumunda eş tedavisi ve ağızdan ilaç tedavisi gerekir.

Bel soğukluğu(Gonore)

Şankroid (Hemofilus Ducrei)

Sifiliz (Treponema Pallidum)

Klamidya

Ureaplasma enfeksiyonu neden olur teşhisi nasıl konulur belirtileri nelerdir tedavisi yazımızda ayrıntılı olarak ele alınmıştır: UREAPLASMA ENFEKSİYONU

Bartolin Kisti, Bartolin Absesi

Bartholin kanal kisti ya da absesi genç yaştaki bayanlarda sık karşılaşılan sorunlardan birisidir.

Bartholin bezleri vajina girişinde, deri kıvrımlarının arasında yer alan bir tür salgı bezidir. Her iki yanda vajinaya göre saat 4 ve 8 hizalarında olmak üzere toplam 2 tanedir. Genital bölgede nemi sağlayan salgı üretirler.

herhangi bir nedenle salgı bezinin ürettiği sıvıyı dışarıya taşıyan kanallarda tıkanıklık meydana gelir ise bu sıvı birikir ve kistik bir yapı oluşur. Bu kist herhangi bir nedenle enfekte olur ise bu durumda abse meydana gelir.

Her 100 kadından yaklaşık 2 tanesi yaşamlarının herhangi bir döneminde bartholin kisti ya da absesi ile karşı karşıya kalmaktadır.

En sık 20-29 yaş arasında cinsel yönden aktif kadınlarda karşılaşılır.

Sadece kist varsa; çoğu hastada vajinanın hemen giriş kısmından içeriye doğru uzanan ağrısız ve yumuşak bir kitle vardır. Bu kitle dolgunluk hissi yaratabileceği gibi cinsel ilişki sırasında da rahatsızlığa neden olabilir.

Ancak enfeksiyon oluşmuş ve abse halini almıssa  son derece rahatsızlık verici bir durumdur. Vajina girişinde kızarıklık ve şişlik bulunur. Ancak en önemli sorun şiddetli ağrıdır. Bu ağrı otururken ve yürüken de kendini belli eder ve kişi oturmakta ve yürümekte güçlük çekebilir ve büyük acı yaşayabilir. Dinlenmek ve hareketsiz kalmak ile ağrı çok fazla azalmaz ve ağrı kesicilere yanıt vermez.

Tedavisinde;

herhangi bir şikayet yaratmayan küçük kistlerin tedavi edilmesi gerekmeyebilir. Böyle bir durumda ılık oturma banyolarının yararlı olabileceği ileri sürülmektedir.

Ancak büyük ve yakınmaya neden olan kist ya da boyutu ne olursa olsun abse varlığında cerrahi tedavi gerekir.

Carrahide temel hedef mümkün olduğunca bartholin bezine zarar vermemektir. Kist ya da abse tamamen çıkarılabilir. Bu ameliyata BARTOLİN KİST EKSİZYONU adı verilir. 

Diğer yandan sadece bir delik açılarak içindeki iltihaplı sıvının dışarı akması sağlanabilir. Böyle bir durumda kist duvarları dışarıya doğru dikilerek abse duvarlarının yeniden kapanması engellenir. Bu işleme BARTOLİN KİST / ABSE MARSUPİALİZASYONUadı verilir. Atılan bu dikişler kendiliğinden eriyen türden olup sonradan alınması gerekmez.

Cerrahi girişimler lokal ya da genel anestezi altında yapılabilir ancak abse durumunda iltihaplı alanda lokal aneztezik ilaçlar fazla etkili olmayacağından genel anestezi tercih edilmelidir.

İşlem genelde 10-15 dakika kadar sürer ve ameliyat sonrasında kişinin ağrısı süratle azalır .

Operasyon sonrası bir miktar kanlı akını olabilir. Bölgenin tamamen iyileşmesi yaklaşık 2 hafta sürer ve bu süre içinde cinsel ilişki, havuz, deniz, jakuzi vb önerilmez. Ayakta duş şeklinde banyo yapmanın ise bir sakıncası yoktur.

İşlem sonrası hafif ağrı olabilir ve bu ağrı basit ağrı kesiciler ile kolaylıkla giderilebilir.

Çok nadiren abse kendiliğinden açılabilir ve hastanın yakınmaları biranda azalır.

MANTAR  ENFEKSİYONLARI

• Bayanlarda en sık görülen genital enfeksiyonlardandır.
• Özellikle yaz aylarında sıklıkla karşımıza çıkar.
• Çoğu zaman tedavisi kolay olmakla birlikte kimi hastalarda kronik mantar enfeksiyonu görülür.
• Bu durum gerçekten hastanın günlük yaşamını son derece olumsuz etkiler.
• Kronik mantar enfeksiyonlarında  altta yatan başka bir nedenin varlığı gerekli testlerle araştırılmalıdır.
• Mantar enfeksiyonu  ” nem ” i çok  sever.
• Bu nedenle  terlemenin çok olduğu yaz ayları mantar enfeksiyonunun pik yaptığı aylardır.
• Mantar enfeksiyonun ortaya çıkmasında;
• Ortak kullanılan tuvaletler, banyo , saunalar
• Hijyen kurallarına riayet edilemeyen epilasyon merkezleri,
• Deniz, havuz sonrası değiştirilmeyen ıslak mayolar,
• Tuvalet sonrası kurulama işleminin yapılmaması,
• Herhangi bir nedenle antibiyotik kullanımı, önemli rol oynar.
• Belirti olarak kaşıntı ön plandadır.
• Akıntı beyaz, çoğu zaman süt kesiği şeklinde pütür pütürdür, koyudur. Kimi zaman sıvı kıvamda olabilir.
• Akıntı ve kaşıntı nedeniyle dış bölgede kızarıklık ve şişme görülebilir.
• Eş tedavisi gerekebilir.
• En sık olarak mantar enfeksiyonu olarak  “Kandida” karşımıza çıkar. Tedavisinde antifungaller kullanılır.

VİRAL HASTALIKLAR

• Viral Hastalıklar,  bakteriyel ve mantar enfeksiyonlarına göre daha ciddi sonuçlara yol açabilirler.
• Diğer yandan tedavileri güçtür. Kimi zaman mümkün değildir.
• Bu nedenle bu hastalıklardan korunma büyük önem arz eder.
• Viral Hastalıkların kimisine karşı aşı geliştirilmiştir. Aşının etkili olması için hastalıkla temastan önce uygulanması koruma da büyük önem taşır.

Genital UÇUK -Herpes Hastalığı:

• Uçuk virusudur. 2 tipi vardır. birinci tipi olan HSV1  ağız dudak bölgesinde enfeksiyona yol açarken HSV2 genital bölgeyi etkiler.
• Lezyonlar içi sıvı dolu kabarcıklar şeklinde başlar, kısa süre de patlayarak çok ağrı ve acıya  neden olan ülsere yaralar haline dönüşür.
• Bu evrede hastalık bulaşıcıdır. Ortak kullanılan havlular, klozetler ve birliktelik bulaşı da önemli rol oynar.
• Hastalık iyileşse de bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde tekrarlayabilir.

Tedaivisinde lokal veya ağız yoluyla antiviral tedavi verilir.

HPV- Kondilom Siğiller

Ciltten kabarık sert ağrısız ele pütür pütür gelen lezyonlardır. HPV mikrobu siğillere yol açar.

HPV neden olur tedavisi nasıl yapılır gibi konular ile ilgili yazımız size yardımcı olacaktır --> HPV NEDİR?

Siğillerin nedeni bulaşma yolları ve tedavisi ile ilgili bilgi yazımızda yer almaktadır. --> GENİTAL SİĞİLLER
 

Molluscum Contagiosum:

• Deriden kabarık, sınırları belirgin lezyonlar şeklindedir. Pembe renkli olup ortası çöküktür.
• Ağrısız lezyonlar olup sıkılırsa  peynirimsi bir içerik kapsadığı gözlemlenir.
• Lezyonlar mekanik yöntemlerle ( koter laser crio) tedavi edilir.
• Prezervatif kullanımı dahi tam koruma  sağlamaz.

Hepatit:- Sarılık Hastalığı

• Hepatit virusunun bilinen 7-8 tipi  olup özelllikle Hepatit B ve C cinsel yolla bulaşır.
• Hepatit B ülkemizde oldukça yaygın olup 3 doz şeklinde uygulanan aşısı vardır.
• Hepatit C ölümcül olabilen karaciğer hastalıklarına neden olabilir.  Korunma da prezervatif kullanımı önemli yer tutar.
   

HIV ( AIDS)

• 1981  yılından bu yana dünya gündeminde yer almaktadır.
• 2ay- 5 yıl asemptomatik  ( belirti vermeden ) seyredebilir. Bu süreçte kişi hastalığı birçok kişiye  dağıtabilir.
• Virus bağışıklık sistemini ortadan kaldırır. Hastanın vücudu en basit mikroplara bile savunmasız hale gelir.
• Sıklıkla;
• •Kılo kaybı
• •Gece terlemesı
• •Farenjıt
• •Lenf bezlerinde şişme
• •Ciltte dokuntuler  gibi belirtiler verir.
• Günümüzde geliştirilen yeni ilaçlarla HIV in kontrol altına alınması büyük ölçüde mümkündür.
• Ancak ilaçlar yıllarca sürekli kullanılır
• Kesinlikle ara verilmemeli bırakılmamalıdır. Bu direnç gelişimine neden olur.
• İlaçların halsizlik bas dönmesi bulantı unutkanlık gibi yan etkileri olabilir.
• Karacigere dokunabilir. Bu nedenle düzenli kontroller gereklidir.
• Bu nedenle korunma ve tek eşlilik büyük önem taşır. Prezervatif ilişkinin başında uygulanmalıdır.
• El sıkışma birlikte yemek yeme sarılma öpme birlikte uyumakla aynı kiyafetleri giymekle HIV bulaşmaz.
• Çevrenizde HIV+ kimseler varsa arkadaşlığınızın bozulmamasına özen gösteriniz.
• HIV+ hastalarda bunu seker kalp hastalığı gibi kronık bir hastalık olarak görmeli yasama devam etmelidir.
• ilaçlarını düzenli almalı kontrolleri ihmal etmemelidir.
• Baskalarına bulası olmaması birincil sorumluluklarıdır.  Amerika da HIV bulaştırmanın 5 yıl hapis cezası vardır. Kişinin hastalığını bilmemesi mazeret değildir.
   

PARAZİTER HASTALIKLAR

-Trikomonas:

•Şiddetli kaşıntı
•Ödem  eritem
•Serviks  vajende kırmızı noktacıklar
•Tek hucrelı flagelata ıceren m o
•Sarı yesıl meyve kokulu lokore
•Metronıdazol +es
 

–Sarcoptes Scabiei ( Uyuz Hastalığı)

Deri altı tüneller

• uyuz
• Pediculosis Pubis ( Kasık Biti)

PID- Pelvik İnflamatuar Hastalık- Pelvik Abse:

Vajinal bölgedeki enfeksiyonun tedavisinde gecikme olması, uygun tedavinin gerekli sürede gerektiği şekilde verilmemesi üzerine enfeksiyon rahim ağzı yoluyla rahime oradan da tüplere ve yumurtalıklara yayılabilir.

• Bu süreç kimi zaman yaşamı tehdit edebilen kimi zamanda gebe kalma şansını ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur.

SON SÖZ;

• Görüldüğü gibi cinsel yolla bulasan hastalıklar cogu zaman can sıkıcıdır. Tedavi cogu kez mumkundur. Ama kimi zaman yasamı tehdit edebilir.
• Prezervatif kullanımı riskleri cogu zaman ciddi olarak azaltır.
• En önemli korunma tek eşliliktir.  Cinsellik özel bir müessedir. Sadece özel birisi ile yaşandığı zaman  değerli  anlamlı ve güvenlidir.

Dr Zeki SALAR  Memorial Hastanesi Kadın Hastalıkları Dogum ve Tüp Bebek Merkezi İstanbul