Erken menopoz nedir?

Yumurta sayısında  erken yaşlarda önce azalma sonra yumurtaların tükenmesi ile  40 yaşından önce adetten kesilme durumudur.

Sorunun nedeni erken yumurtalık yaşlanmasıdır.

Yumurtalık yaşlanması evlilik planlarını gerçekleştiremeyen ya da erteleyen kadın için gebe kalamama  ve adetlerden erken kesilme sorunlarını getirir.

Yumurtalık yaşlanması ve yumurta sayısında azalma hakkında daha detaylı bilgi için yazımızı okumak için linki tıklayınız--> YUMURTALIK YAŞLANMASI

Burada sorun anneden gelen genlerdir ve tedavisi mümkün değildir. Maalesef bu hassas konu bir takım çevreler tarafından suistimal edilmektedir.

Erken menopoz ile karşıya karşıya kalan hastalar bir umut peşinde ilaç ve bitkisel tedavilere sarılmakta sonuçta maddi ve manevi kayıplar dışında ellerinde birşey kalmamaktadır.

Hekim olarak birinci görevimiz hastalara gerçekleri söylemektir.

• Erken menopoza nasıl girilir? neden girilir ?
• Erken menopoz nasıl tedavi edilir?
• Erken menopozda kullanılan bitkisel kürler  ne işe yarar?

sorularına yazımızda yer verilmiştir.

Erken menopozda en önemli husus erken teşhis ve geç kalmadan ciddi tedbirler almaktır.

Umarım yazımız yumurtalık yaşlanması erken menopoz konularında toplumun bilinçlenmesi konusunda faydalı olur.

Op Dr Zeki SALAR

Menopoz, adet kanamalarının ve üreme fonksiyonunun geri dönüşümsüz olarak sona ermesi, 1 yıl süre ile adet görmeme durumudur.

Menopoz ortalama 48-52 yaşları arasında başlar.

Menopoz yaşı beslenme, genel sağlık durumu ve genetik faktörlere bağlı olarak kadından kadına değişiklik gösterir.

40 yaşından önce menopozun başlamasına erken menopoz denmektedir.

Erken menopozun ilk belirtileri nedir? --> Sık ve erken adet görme :

• Normal adet döngüsü Adetin başlangıcından diğerinin başlangıcına 21-45 gün arasında olmalıdır.
• Normalde 28-30 günde bir adet gören bir kadın 21-22-24 günde bir sürekli adet görmeye başlamışsa yumurta sayısında azalma ve erken menopoz riski yönünden değerlendirme yapılması gerekir.
• Burada en önemli hususlardan birisi de annede erken menopoz olmasıdır
• Annesinde teyzesinde ablasında erken menopoz olan kadınların hiçbir yakınması sorunu olmasa da erken menopoz testlerini yaptırması gerekir.

Erken menopoz  diğer belirtileri nelerdir?

• ateş basması 
• sinirlilik
• mutsuzluk
• uyku sorunları
• cinsel isteksizlik
• vajinal kuruluk, birliktelik esnasında acı hissetme
• ara kanamalar
• adet gecikmeleri

Erken menopoz ateş basması

Çoğu zaman ateş basması ve adetlerin erken gelmesi birlikte görülürken kimi zaman adetler düzenli iken ateş basmaları görülebilir.

Ortam sıcaklığı normalken  odadaki kişilerde terleme yokken ateş basması ani terleme olan kadınların erken menopoz ve yumurta sayısında azalma yönünden  gerekli testleri yaptırması önerilmektedir.

Erken menopozun nedenleri

Erken menopozun nedeni  yumurta sayısında azalma ve sonunda yumurtaların tükenmesidir. 

İlk belirtiler çıktığında yumurtalar azalsa da henüz bitmemiştir.

Bir takım tedbirler almak için gerekli zaman çoğu zaman vardır.

Önemli olan henüz zaman varken sorunu fark etmek ve gerekli tedbirleri almaktır.

Ne gibi tedbirler alınabilir?

1) Yumurta dondurma: Henüz evlilik yok ise yumurtalar toplanır dondurulur ileride evlilik olursa ve anne olmak istenirse bu yumurtalar ile sperm hücreleri birleştirilir. Böylelikle kadın annelik şansını kaçırmamış olur.

Daha fazla bilgi için linki tıklayınız  --> YUMURTA DONDURMA

2)Yaşam şekli düzenlenmesi

( Sağlıklı beslenme, kaliteli yeterli uyku, kimyasal ve sigaradan uzak durma, stressiz yaşam, spor yoga plates..)

3)Adet düzensizliği, ateş basması, erken yaşlanmanın önlenmesi için ilaç tedavisi

Erken menopoz etkileri ve Erken menopozun zararları

Erken menopoz sadece gebe kalma konusunda soruna yol açmaz.

Erken menopoz sorunu yaşayan hastanın daha önceden çocuğu olsa da ya da çocuk planı olmasa da bir takım tedbirler almalı gerekirse ilaç tedavisi almalıdır.

Çünkü normalde 50 yaşına kadar yetmesi gereken östrojen hormonu olması gerekenden yıllar önce bitecektir.

Bu da kadında bedensel ve ruhsal bir takım sorunlara yol açar.

Bedensel olarak; Erken yaşlanma, ciltte kuruluk, kemik erimesi eklem ağrısı, ateş basması

Ruhsal olarak; depresyona eğilim, cinsel isteksizlik , uykusuzluk mutsuzluk sinirlilik...

Erken menopozdan korunma yolları

• Erken menopoz belirtileri olan adet düzensizliği ateş basmaları konusunda uyanık olmak 
• Sağlıklı  yaşam spor ve beslenme
• Yıllık düzenli jinekolojik kontroller
• Sigara ve kimyasallardan uzak olmak

Erken menopoz teşhisi ve Erken Menopoz Testleri

1) Ultrason ile yumurta sayısı ve kalitesinin değerlendirilmesi : Adet döneminde tercihen vajinal ultrason ile yumurta sayısının değerlendirilmesi çoğu zaman erken menopoz riski yönünden bilgi verir.

2) Erken menopozda kan değerleri

*Adet döneminde aç karna Estradiol ve FSH testleri: Estradiol 40 in üzerinde FSH 10 un üzerinde ise UYARI niteliğindedir.

*Adetten bağımsız herhangi bir zamanda AMH testi: AMH 1-1.5 un altında ise UYARI niteliğindedir.

Erken menopoz tedavi

Erken menopozda tedavi gereklidir. Çünkü kadın yaşamı için önemli olan östrojen hormonu olması gerekenden yıllar önce tükenmiştir.

Kadının sağlıkla sorunsuz yaşamına devam etmesi için eksik olan bu hormonun verilmesi uygundur.

Nasıl tiroid bezi bozukluklarında dışarıdan tiroid hormonu veriyorsak,

nasıl diyabette hastanın insulin hormonu alması gerekiyorsa,

erken menopozda da eksik olan hormon dışarıdan takviye edilmelidir.

Ancak her tedavi gibi erken menopozda östrojen hormon tedavisinin riskleri vardır.

Ancak ilacın getirisi risklerinden daha fazla ise  düzenli jinekolojik ve meme kontrolleri ile ilaç tedavisi almak daha mantıklıdır.

Erken menopozda kullanılan ilaçların yan etkileri:

Hormon ilaçları meme dokusu ve kan damarları üzerine olumsuz etki edebilirler.

İştah artışı yapabilirler.

Bu nedenle bu ilaçları alırken hareketsiz yaşam kötü beslenme vesigara kullanımı oldukça zararlıdır.

fazla kiloların verilmesi önemlidir.

kalp damar hastalıkları memedeki kistler yönünden  düzenli olarak EKG kan kolesterol trigliserid testleri ve meme ultrasonu mamografi düzenli olarak yapılmalıdır.

Kemik erimesi yönünden kemik dansitometri testi  önemli bir testtir. Bu test ile belli aralıklarla kemik yoğunluğuna bakılır.

Erken menopoz için kür

Erken menopoz teşhisi konan hastaların çoğu bitkisel kürler ile tedavi denemektedir. Bu konuda en çok denenen kürler civan perçemi ve soğan kürüdür. Ancka bu iki bitkisel kürün erken menopoz tedavisinde kalıcı etkili bir tedavi sağladığına dair bilimsel bir çalışma yoktur. Belki kısa süreli adet görülse de kalıcı çözüm sağlamamaktadırlar.

Erken menopozda civan perçemi: 

Maalesef bu  bitkisel tedavinin kalıcı sürekli fayda ettiğine dair bilimsel bir çalışma yoktur. 

Erken menopozda soğan kürü:

Maalesef bu  bitkisel tedavinin kalıcı sürekli fayda ettiğine dair bilimsel bir çalışma yoktur. 

Erken menopozdan kurtulan var mı?

Maalesef erken menopozdan kurtulan yoktur. Ancak erken menopozu erken teşhis edilen gerekli tedbirleri zamanında aldığı için çocuk sahibi olan, bir takım tedavilerle sağlıklı ve sorunsuz yaşam sürdüren çok hasta vardır.

Erken menopoza giren hamile kalırmı

Henüz adetler düzensiz iken belirtiler yeni ortaya çıktığında gebelik şansı devam etmektedir.

Ancak doğal yollarla kendiliğinden olma şansı %10 dan azdır.

Bu nedenle erken menopoz adayı hastalara zaman kaybetmeden tüp bebek tedavisi önerilir.

Tüp bebek tedavisi ile % 30-40 civarında gebelik oluşabilir. 

Ancak erken menopoz tam oluşmuş ise 1 yıldır adet görülmüyorsa gebelik şansı nerede ise sıfıra yakındır.

Sonuç olarak;

Erken menopoz kadının hatası ya da eksikliği değildir.

Herşey daha anne karnında  bebekken olmuştur.

Erken menopozda ERKEN TEŞHİS ve TEDAVİ büyük önem taşır.

Annesinde erken menopoz olan ya da adetleri erken gelen ateş basmaları olan 40 yaş altındaki kadınların mutlaka erken menopoz testlerini yaptırması gerekir.

Op Dr Zeki SALAR

Kadın Hast Doğum Tüp Bebek ve Embriyoloji Uzmanı

Memorial Ataşehir Hastanesi İstanbul