Menopoz yaşının 30-35 li yaşlara kadar inmesi , insan ömrünün uzaması nedeniyle menopoz dönemi ve sorunları giderek kadın yaşamının önemli bir parçası haline gelmiştir.

İlk kez 2004 yılında Amerikaya bir toplantı için gittiğimde “Menopoz döneminde sağlıklı cinsel yaşam” konusu konuşulmakta ve tartışılmakta idi.

Maalesef o günlerde ülkemizde menopoza giren kadının artık ” ise yaramadığı için rahminin ve yumurtalıklarının alınması  normal bir yaklaşım olarak görülmekte idi.

2004 yılındaki Amerika daki bu toplantı benim için bir dönüm noktası oldu.

Bu yazı ile menopoz ile karşı karşıya kalan kadınlara  bu süreçle kolay başa çıkmaları için yapması gereken temel konular , gerekli tetkikler doğal tedaviler  hakkında bilgi vermeyi hedefledik

Yeri gelmişken belirtmek isterim ki gerekmediği sürece menopoz döneminde dahi olsa rahim ve yumurtalıkların alınmasının,  modası çoktan geçmiş eski bir tıbbi uygulama olduğunu vurgulamak isterim.

Menopoz Ne Demektir? Menopoz yaşı nedir?

• Menopoz adet kanamalarının ve üreme fonksiyonunun geri dönüşümsüz olarak sona ermesi, 1 yıl süre ile adet görmeme durumudur.
• Menopoz ortalama 48-52 yaşları arasında başlar.
• Menopoz yaşı beslenme, genel sağlık durumu ve genetik faktörlere bağlı olarak kadından kadına değişiklik gösterir.
• 40 yaşından önce menopozun başlamasına erken menopoz denmektedir.  Bu konuya websitemizde “Erken Menopoz” başlığı altında ayrıntılı yer verilmiştir:

Menopoz Başlangıcı

• Adet kanamaları menopozdan 2 ila 8 yıl önce düzensizleşmeye ve adet günlerinin arası uzamaya başlar. Menopoza giriş aniden olmaz, bu süreç 2-3 yıl içinde gelişir.

Menopoz neden olur?

• Her kadın yumurtalıklarında belli sayıda yumurta ile doğar. Yumurta sayısı yıllar içinde giderek azalır ve belli bir sayının altına inince menopoz gelişir. Yumurta sayısı azaldıkça, yumurtalıklarda üretilen östrojen hormonu giderek azalır. Östrojen seviyesinin azalması menopozda ortaya çıkan şikâyetlere neden olur.
• Menopoz belirtileri her kadında değişiklik gösterir. Bazı kadınlarda hiçbir belirti olmazken, bazılarında birçok belirti birlikte gözükebilir.

Menopoz Belirtileri

• Adet düzensizlikleri: Bu dönemde çoğu kadında adet araları uzar. Ancak kadınların bir kısmında yoğun ve uzun süren kanamalar olabilir. Bu durumda mutlaka doktora başvurulmalıdır
• Ateş basması ve terleme: Menopoza bağlı ateş basmaları genelde göğüste ani sıcaklık artışı olarak başlar, bu sıcaklık saniyeler içinde başa ve boyuna yayılır. Terleme, çarpıntı ve kızarıklıklarda oluşabilir. Ateş basması ve terlemeler menopozun özellikle ilk yıllarında sıktır. 5 yıldan sonra görülme sıklığı azalır.
• Vajinal kuruluk: Östrojenin azalmasına bağlı olarak vajinal dokuda incelme meydana gelir. Bunun sonucunda ağrılı cinsel ilişki, idrar yaparken yanma gibi şikâyetler ortaya çıkabilir.
• Psikolojik sorunlar ve uykusuzluk: Östrojenin azalmasına bağlı olarak depresyona eğilim ve uykusuzluk oluşabilir.
• Kemik erimesi: Kemik kitlesinin azalması ve kemik yapısının daha gözenekli hale gelmesine kemik erimesi(osteoporoz) denilmektedir. Bu durum kemiğin kırılganlığını arttırır.
• Cinsel isteksizlik

Kadınlarda kemik yoğunluğu 30’lu yaşlarda en yüksek seviyesine ulaşır. Daha sonra kemik kitlesi giderek azalır. Menopozdan sonra kemik kaybı daha fazla hızlanır. Kemiğe yük binen egzersiz (örneğin hafif ağırlıkla yürümek) kemik yoğunluğunu artıracaktır. Ayrıca süt, yoğurt gibi kalsiyumdan zengin gıdaların tüketilmesi faydalıdır.

Menopozda yapılması gerekenler

• MENOPOZA GEÇİŞ EVRESİNDE KONTROLLERİN  MUAYENE VE ULTRASON İNCELEMENİN 6 AYDA BİR OLMASI FAYDALI OLUR

Yıllık kadın doğum muayenesi ve smear testi

• (Smear testi ardışık olarak 3 kez normal ise 2-3 yılda 1 yapılabilir. 65 yaş üstünde yapılmasına gerek yoktur) -Mamografi (Sıklığını doktorunuz size bildirecektir) -Kemik yoğunluk ölçümü (Sıklığını doktorunuz size bildirecektir)
• 50 yaş üstü herkes (kadın erkek fark etmez) yıllık olarak dışkıda gizli kan testi yaptırmalıdır. Bağırsak ve rektum kanserleri erken tanısı için mutlaka yapılmalıdır. 5 yılda 1 sigmoidoskopi, 10 yılda 1 tüm kolonoskopi muayenedi yapılmalıdır.

Kemik erimesi – osteoporozun önlenmesi

• Kemik erimesinin erken tanısı çok önemlidir. Tanı koymak için kemik yoğunluğunu ölçen testler kullanılmaktadır. Kalça ve bel bölgesinin kemik yoğunluğu DEXA yöntemi ile ölçülür. Tedavide kemik kaybını azaltan ilaçlar ve kalsiyum kullanılmaktadır.

Kalp- damar hastalıklarının saptanması

• Menopoz sonrası dönemde kadınlarda kalp hastalığı sıklığı artmaktadır. Bunun en önemli nedeni kolesterol seviyelerindeki artıştır.

Menopoz döneminde kanama

• Menopoz döneminde olan bir damla vajinal kanama dahi kesinlikle normal değildir.
• Çoğu zaman çok ciddi bir sorun olmasa da mutlaka doktor muayenesi gerekir.
• Ultrason ile değerlendirmede rahim iç zarında kalınlaşma saptanırsa bu bölgeden parça alnarak patolojik inceleme gereklidir.

Menopoz  cinsel hayatı etkiler mi?

• Uzman doktor tavsiyesi ve yardımı ile menopoz donemınde de sağlıklı cinsel yasam birliktelik mumkundur.

Menopozun Geciktirilmesi

• Erken menopoz var  ise 45-50 yasına dek ılac kullanımı ile hastanın duzenlı adet gormesı uygundur.
• 48-50 yaşında menopozun gerceklesmesı durumunda ılac kullanımı sart degıldır. yarar ve zararı hasta ıle tartısılarak tedavıye karar verılmelıdır
• Menopoz döneminde dengeli beslenme ve yaşam
• Cok onemlıdır. Saglık yasam ıcın spor ve beslenme buyuk rol tasır.
• Menopozda Ruhsal Değişiklikler ve Psikolojik  Destek
• Menopoz baslı basına depresyon sebebı olabılır
• Genc bir bayanın bilinç altında menopoz yaslılıgın eksikliğin bir isareti kabusudur.
• Aslında bu cok yanlıstır. Gerekli tedavilerle kişi yasamına sorunsuz devam eder.
• Bu dusunce ve hormonların degısımı kımı zaman menopozda depresyona neden olabilir.
• Yapılması gereken hastaya menopozu anlatmak acıklamak ve korkulacak bırsey olmadıgıni izah etmektir.

Menopozda hormon tedavisi, Menopoz Tedavisi  İlaçları

• Menopoz döneminde hormon kullanımı hakkında doktorunuz ile detaylı olarak tartışmalısınız.
• Hormon kullanımı bir takım faydalar sağlar iken bunun yanında riskler de taşımaktadır.

Hormon kullanımı

• *Erken Menopoz
• *Aşırı ateş basması ve terlemeler
• Kemik erimesi tedavisi ve önlenmesinde
• *Vajinal kuruluk
• Önemli Not:  Kendisinde ve ailesinde meme kanseri olanlarda hormon tedavisi tercih edilmez.
• Kendisinde ve ailesinde meme kanseri olmayanlarda da 5 yılı geçmemek üzere hormon tedavisi verilebilir.
• 5 yıllık hormon kullanımını sonrası  meme kanseri riskinde artış söz konusudur. Ancak bu artış çok fazla değildir. Hormon kullanımı 10 bin kadında 6 tane meme kanseri vakasında artış yapmıştır.
• Hormon tedavisi kansere yol açmaktan çok kansere yatkınlık var ise, bu sürecin daha hızlı gelişmesine neden olabilmektedir.
• Ayrıca hormon kullanan kadınlarda takip daha sık olduğu için meme kanserinin yakalandığında evresi çok erken olmakta ve bu hastaların yaşam süreleri hormon almayanlara göre daha fazla olmaktadır.
• İlişki sırasında vajinal kuruluğa bağlı ağrı ve yanma olgularına alttan estrojen içeren tablet veya kremler kullanılabilir. Bu ilaçlar lokal etki gösterdiği için meme kanserini artırmaz.

Unutulmamalıdır ki;  Kadın Her Yaşta Güzeldir.

Op Dr Zeki Salar,

Memorial Ataşehir Kadın Doğum ve Tüp Bebek Merkezi, İstanbul