Tüp Bebek Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bu yazımız embriyo transferi yapıldıktan sonra anne adaylarının dikkat etmesi gerekenleri hatırlatmak açıklamak için hazırlanmıştır. 

Aile, yumurtaların büyümesi toplanması ve en son  embriyonun ana rahmine transferi sonrası 12-14 gün kadar embriyoların tutunması için bekleme süreci içine girmiştir.

Şüphesiz sabır gerektiren saatlerin sayıldığı umutların gerçeğe dönmesinin istendiği bir dönemdir.

Bu yazı ile bu tüp bebek tedavisi / embriyo transferi sonrası dikkat edilmesi gerekenleri sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Umarım tüp bebek tedavisinin bu son aşaması pozitif - olumlu  gebelik sonucu ile sonuçlanır.

Bekleme sürecinin sonunda gebelik testinin pozitif olması şüphesiz çok güzel bir haberdir. Ancak unutulmamalıdır ki her pozitif sonuç her zaman sağlıklı ilerlemeyebilir.  Bu nedenle  fetusun kalp atımları ultrason ile görülene dek bu müjdeli haberi herkes ile paylaşmamakta fayda vardır. 

Diğer yandan bekleme sürecinin sonunda gebelik testi negatif ise gebelik yoksa bu durumda dünyanın sonu değildir. Mutlaka gerek aile gerekse tedaviyi üstlenen hekim için oldukça üzücüdür. ancak umutlar yıkılmamalıdır. Karamsar olup dünyaya küsmek yerine "neden  olmadı? bir yerde yolunda gitmeyen bir durum mu vardı? Ne yaparsak daha iyi olur ?" sorularına aile ve hekim hep birlikte oturup yanıt aramak dosyayı inceleyerek birlikte değerlendirmek zorundayız.

Tüp bebek tedavisi kişiye özeldir. Standart bir tedavisi yoktur. O nedenle olumsuz sonuçlanan bir tüp bebek denemesinden gerekli dersi çıkarmaz isek aynı hatayı tekrar edebiliriz. Bu da tekrar tekrar zamanımızın , paramızın ve en kötüsü umutlarımızın kaybına neden olacaktır.

Tüp bebek tedavisi kadar transfer sonrası dönemde önemlidir.  Sürekli yatmak gerekli değildir. Belki transfer sonrası 1-2 gün hafif istirahat etmek moral verebilir. Ama 2 hafta yatmak, başlı başına bir stress kaynağıdır.

Günlük yaşama devam edilmeli ancak aşırı ve ağır aktivitelerden ( ev temizliği ağır kaldırma ağır spor aktiviteleri ) sakınılmalıdır.

Beslenmenize dikkat ediniz. İyi uyuyunuz.

Kendinizi yormayınız.

Kimyasal içerikli gıdalar ( sosis salam kola fanta ) almayınız 

İlaçlarınızı eksiksiz zamanında alınız. İlaçlarla ilgili anlamadığınız bir şey  olursa tüp bebek hemşiresine / doktorunuza danışınız.

İlaçların çoğu bitse de devam etmeniz gerekir. Kutu bitse de yeni bir kutu ilaç alarak tedaviye devam etmeniz gerekir. Bu ilaçlara örnek: Progestan, prolutex, crinone jel, folik asit, balık yağı ( omega ), clexan, oxapar, aspirin ve Estrofem örnek verilebilir.

Dostinex, azitromisin gibi ilaçlar doktor tarafından başka bir şekilde önerilmemiş ise 1 kutu alınmalıdır.

Op Dr Zeki SALAR

Tüp bebek tedavisi sonrası kasık ağrısı:

• Yumurta toplama işlemi sonrası ilk 1 hafta hafif kasık agrısı olması normaldir. Parol minoset tarzı ağrı kesiciler kullanılabilinir.
•  Embriyo transferi sonrası ateş yüksekliği, karında şişlik, şiddetli ağrı olursa önemlidir, doktorunuza başvurunuz.
• Gebelik testine yakın günlerde görülen kasık ağrısı gebeliğin belirtisi olabileceği gibi adet başlangıcının da belirtisi olabilir. Bu durumlarda gebeliğin diğer belirtilerinin varlığı önemlidir.

Tüp bebek tedavisi sonrası kanama:

• Embriyonun rahme tutunması esnasında da pembe akıntı, kahverengi akıntı olabilir. Normaldir.
• Yoğun kanama, kıpkırmızı kanama olması halinde tedavi gördüğünüz merkeze bilgi veriniz. Beklenen bir durum değildir.
• Gebelik testine yakın günlerde adet kanaması başlarsa üzülmeyiniz. Panik yapmaynız. Olumlu olma olasılığı kadar olumsuzlukta karşımıza çıkabilir. Karamsar olmayınız. Bunun için acilen hastaneye başvurmanıza gerek yoktur.
• Olumsuz sonuçta doktorunuzla mutlaka görüşmeniz gerektiğini unutmayınız. Olumsuz da olsa nedenler ve neler yapılabileceği konusunda bilgi almalısınız.

Tüp bebek tedavisi sonrası yaşam:

• Embriyo transferi sonrası 1-2 gün istirahat edilebilirsiniz.
• Sürekli yatmanıza gerek yoktur.
• 1-2 gün sonra normal yaşamınıza işinize geri dönebilirsiniz.
• ( yaptığınız iş ağır güç gerektiren bir iş ise çalışma şekli değişikliği uygun olacaktır.)
• Sadece ağır kaldırma, ev temizliği gibi ağır işler önerilmez.
• Günlük en az 2 lt sıvı tüketilmelidir.
• Beslenme önerilerine dikkat edilmelidir.
• İlaçlar düzenli kullanılmalı bitince yenisi alınmalıdır.
• Başka bir ilaç kullanmak gerekiyorsa tüp bebek merkezine danışmadan kullanmayınız.
• Süreci herkesle paylaşmayınız. Bu durum sizde gereksiz bir strese yol açabilir.
• Bu bekleme döneminde ortaya çıkabilecek karın şişkinliği, nefes darlığı, şiddetli kasık ağrısı, bulantı – kusma, ateş, vajinal kanama gibi problemlerde merkez aranmalı ve bilgi alınmalıdır.
• Bu dönemde oluşabilecek hafif şiddetteki ağrılar için sadece doktorunuzun önereceği ağrı kesiciler kullanılabilir.

Tüp bebek tedavisi sonrası beslenme:

• İlk öneri günde en az 2-3 litre olmak üzere bol sıvı tüketmek. Su tüketimi öncelikli olup kimyasal madde içermeyen sıvı gıdalarda tüketilebilir.
• Bitki çayları, maden suyu, ayran, süt, limonata, taze sıkılmış meyve suları uygun iken kimyasal madde içeren içecekler, kola fanta hazır meyve suları, alkollu içecekler tercih edilmez .
• Çay ve kahvenin aşırı tüketilmemesi iyi olacaktır. 1bardak kahve ( türk veya nescafe) 2-3 bardak açık çay tüketilebilir. Ihlamur, papatya cayları zararsız iken, aşırı adaçayı ve naneli çaylar tercih edilmez.
• Protein ağırlıklı beslenme tercih edilmelidir. Omega 3 kaynağı olması nedeniyle haftada 1-2 kez balık tüketilmesi uygundur. Balık özellikle bugulama ve ızgara olarak tüketilirse daha iyi olur.
• Bunun dışında süt ve süt ürünleri, dönüşümlü olarak kırmızı et ve beyaz et tüketimi de ihmal edilmemelidir.
• C vitamini önemli olduğundan, bol sebze ve meyve tüketilmelidir. Kivi, ananas, muz faydalı meyvelerdir.
• Sebzelerin haşlama olarak tüketimi tercih edilmelidir. Kızartma şeklinde ürün tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Folik asit önemli olduğundan hem folik asit tabletleri alınarak, hemde folik asitten zengin fındık, ceviz, badem, yeşil yapraklı sebzeler, baklagillerde yeterli miktarda tüketilerek yeterli folik asit desteği yapılmalıdır.
• Folik asit bebeğin anne karnında gelişimi içinde önemli olduğundan, gebe kalındıktan sonra da bir süre folik asit desteğine devam edilmesi uygundur.
• Yüksek tansiyon, şeker hastalığı gibi ek problemi olan hastalarında uygun diyetlerle beslenmeleri gerekmektedir.

Tüp bebek tedavisi sonrası adet düzensizliği, adet gecikmesi:

• Kullanılan ilaçlara bağlı tedavi sonrası gebelik oluşmazsa 1-2 ay adet düzeni değişebilir.
• Çoğu zaman hiç bir ilaca gerek kalmadan bu zaman sonunda düzene girer.
• Adet gecikmesi durumunda 10-14 gün bekleyip adet gelmezse doktorunuza bilgi veriniz.

Tüp bebek tedavisi sonrası kist:

• Tüp bebek tedavisinde yumurta toplama işlemi esnasında büyüklüğü 15 mm ve üzerindeki yumurtalar toplanır.
• Geride kalan büyüklüğü 15 mm nin altında olan yumurtalar tedavi sonrasında ultrasonda kist olarak görülebilir.
• Çoğu zaman 1-2 adet sonrası kaybolur bu kistler. Tedavi gerektirmez.

Tüp bebek tedavisi sonrası gebelik testi:

• Embriyo transferinden 12 gün sonra kanda B HCG adı verilen gebelik testine bakılır.
• Çoğu anne adayı bu süreyi beklemeyip idrarda test yapmaktadır.
• Çok erken yapılan testler yanlış olarak pozitif çıkabilir. Yani kullanılan ilaçların etkisi ile gebelik varmış gibi sonuç elde edilebilir.
• Diğer yandan gebelik olduğu halde idrarda saptanamayabilir. Yanlışlıkla negatif sonuç elde edildiği bu durum yok yere ailede üzüntü ve strese neden olabilir.
• LÜTFEN GEBELİK TESTİNİ SİZE SÖYLENEN  TARİHTEN ÖNCE YAPMAYINIZ.

Tüp Bebek Tedavisinde Hamilelik Belirtileri,  Gebeliğin İlk Belirtileri nelerdir?

• Adet gecikmesi
• Adet görecekmiş gibi belirtiler
• Lekelenme tarzı kanama
• Baş ağrısı
• Kasık Bel ağrısı,
• Uyku hali
• Sık idrara çıkma
• Ruh hali değişiklikleri ( sinirlilik, aşırı duygusallık, hassasiyet)

Bu belirtilerin gözükmemesi olumsuz bir durum olarak düşünülmemelidir. Bu belirtilerin olmadığı durumlarda da birçok hastamız + pozitif gebelik sonucu elde etmektedir.

Tüp bebek tedavisinde Gebelik haftası Hesaplama:

• Gebelik haftasının hesaplanmasında transfer tarihi ve transferin kaçıncı gün yapıldığı esas alınmalıdır.
• LÜTFEN SON ADET TARİHİNİZİ, YUMURTA TOPLAMA VE TRANSFER GÜNÜNÜZÜ NOT EDİNİZ.
• Normal koşullarda son adet tarihine göre yapılan hesaplamalar çogu zaman doğru haftayı gösterse de geç yumurta gelişimi gösteren hastalarda son adet tarihini esas almak  yanlış hesaplamaya neden olabilir.

Tüp bebek tedavisinde vajinal akıntı:

• Transfer işlemi sonrası hafif kanlı akıntı olabilir.
• İşlem sonrası progesteron içeren jel verilmişse gri kahverengi parça parça akıntı görülebilir.
• Ayrıca embriyonun rahme tutunması esnasında da pembe akıntı, kahverengi akıntı olabilir. Normaldir.

Tüp bebek tedavisi esnasında kabızlık:

• ilaçlara bağlı olabilir. 
• Bol sıvı tüketilmeli, spor yapılmalı ( günlük yarım saat yürüyüş) lifli gıdalar tüketilmelidir.
• Sabah aç karna kayısı, gece 1 kaşık zeytinyağı içilmesi faydalı olabilir.
• Bunlara yanıt alınmaz ise Duphalac ya da Osmolak surup sabah 1 aksam1 kaşık tok ya da aç içilebilir.

Tüp bebek tedavisinde spor:

• Düzenli egzersiz ve uyku hem vücut sağlığı hem de psikolojik iyilik hali için faydalı olacaktır.
• Gebe kalındıktan sonra da düzenli günlük yürüyüşler, deniz ve temiz havuzda yüzmek ideal egzersizler arasında yer alır.
• Bu süreçte kesinlikle yatağa bağımlı hale gelmenizi istemiyoruz.

Tüp bebek tedavisinde dikkat edilmesi gerekenler:

• *Gereksiz stresten uzak durma
• *Herseyi herkesle paylaşmama
• *Düzenli sağlıklı yaşam
• *Sigaradan uzak durma
• *Tedaviyi anlama, düzenli uygulama

Tüp bebek tedavisinde cinsel ilişki:

•  Embriyo transferinden sonraki günlerde cinsel birlikteliğe engel bir durum yoktur. 
• Bu konuda karar kadınındır. Kendisini huzursuz hissediyor ise birliktelik olmamalıdır.

Tüp Bebek Tedavisinde Deniz, Havuz, Hamam, Sauna, Kaplıca:

• Transfer işleminden 2-3 gün sonra deniz, havuz serbesttir. Temizliğinden emin olmak gerekir.
• Islak mayo ile kalınmamalıdır.
• Güneşten korunulmalıdır.
• Atlama, dalış, kayak tarzı tehlikeli aktiviteler önerilmez.
• Hamam sauna kaplıcalar yüksek ısı kaynağı olabileceği için cok kısa sürelerde kalmak koşulu ile yararlanılabilinir.

Tüp bebek tedavisinde alkol, ,tüp bebek tedavisinde sigara:

• Sigara kullanımını kesinlikle tavsip etmiyoruz.
• Gerçekten yumurta kalitesine son derece olumsuz etkisi söz konusu. İdeali tedaviye başlanmadan sigara sorunun çözülmesi.
• Sigaralı ortamlarda daha bulunulmaması tercih edilmelidir.
• Alkol sosyal tüketimin ispatlanmış bir zararı yok. Ayda 1-2 kadeh şarap, bira isteniyorsa tüketilebilir.

Tüp bebek tedavisi sonrası seyahat yolculuk tatil:

Embriyo transferinden 1-2 saat sonra özel araçla şehir içi yolculuklar yapılabilir

Embriyo transferi sonrası şehirler arası seyahat uçak ya da özel araç ile yapılabilir.  Şehirler arası yolculukta ideal olan en az 8 saat mümkünse 1 gün sonra olmasıdır.

Tatil planı var ise embriyo transferinden 1 gün sonra planlanabilir.

Op Dr Zeki SALAR

Kadın Hastalıkları  Doğum Ve Tüp Bebek / Embriyoloji Uzmanı

Memorial Hastanesi İstanbul Tüp Bebek Merkezi